Sanctitas et dignitas. Wczesny humanizm potrydencki a perswazyjno-parenetyczny zamysł Piotra Skargi w Żywotach Świętych Starego i Nowego Zakonu
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2021.3.2Słowa kluczowe:
hagiografia, duchowość, humanizm, antropologia potrydenckaAbstrakt
Żywoty Świętych Piotra Skargi (1579) to tekst, który przez lata postrzegano głównie przez pryzmat realizacji zadań kontrreformacji i krzewienia kultu świętych po Tridentinum. Tymczasem zbiór w rzeczywistości okazuje się wszechstronnym, wysoce perswazyjnym przedsięwzięciem parenetycznym, który w oparciu o transcendentny „czwarty nurt” antropologii filozoficznej i z wykorzystaniem strategii retoryczno-literackich, stał się unikatowym w skali europejskiej skutecznym narzędziem formacji intelektualnej i duchowej mas wiernych w duchu humanizmu potrydenckiego.
Pobrania
Bibliografia
Skarga, Piotr. 1579. Żywoty Świętych Starego i Nowego Zakonu. Wilno: Mikołaj K. Radziwiłł.
Skarga, Piotr. 1610. Żywoty Świętych Starego i Nowego Zakonu. Kraków: Andrzej Piotrkowczyk.
Arundinensis, Ioannes. 1554. Libellus de natura ac dignitate hominis. Cracoviae : Apud Hæredes Marci Scharffenberger.
Fonseca de, Juan. Oratio in Concilio Tridentino habita. W Monumentorum ad historiam Concilii Tridentini, potissimum illustrandum spectantium, vol. 1, editio Josse de Plat, Lovanium: Typographia Academica.
Kochanowski, Jan. 2008. Ioannes Cochanovius, oprac. zespół pod kier. Wacława Waleckiego. Kraków: Collegium Columbinum.
Loyola, Ignacy. 1548. Exercitia spiritualia. Roma: Antonius Bladus.
Loyola, Ignacy. 1968. Pisma wybrane, oprac. Mieczysław Bednarz et al. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Seneka, Lucjusz Anneusz. 1989. Dialogi, przeł. i oprac. Leon Joachimowicz. Warszawa: PAX.
Barycz, Henryk. 1971. Z epoki renesansu, reformacji i baroku. Warszawa: PIW.
Ceccherelli, Andrea. 2003. Od Suriusa do Skargi: Studium porównawcze o »Żywotach świętych«. Tłum. Monika Niewójt. Izabelin: Świat Literacki.
Czerkawski, Jan. 1992. Humanizm i scholastyka: Studia z dziejów kultury filozoficznej w Polsce XVI i XVII wieku. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Denzinger, Heinrich; Schönmetzer, Adolf. 1963. Enchiridion Symbolorum, Definitionum et declaratorumde rebus fidei et morum. Freiburg: Herder.
Garin, Eugenio. 1938. „La dignitas hominis e le letteratura patristica”. Rinascita, no 1, p. 102-146.
Głowa, Stanisław; Bieda, Ignacy (red.). 1998. Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.
Hanusiewicz-Lavallee, Mirosława. 2009. Czy był i czym był humanizm chrześcijański w Polsce? W: Humanitas i Christianitas w kulturze polskiej, red. Mirosława Hanusiewicz-Lavallee. Warszawa: Neriton, s. 53-85.
Kapuścińska, Anna. 2008. »Żywoty Świętych« Piotra Skargi: Hagiografia – Parenetyka – Duchowość. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.
Kapuścińska, Anna. 2010. Vita activa – vita contemplativa. Praktycyzm i kontemplacjonizm w polskim humanistycznym piśmiennictwie teologicznym i parenetycznym. W: Etos humanistyczny, red. Piotr Urbański. Warszawa: Neriton, s. 193-212.
Kapuścińska, Anna. 2016. Theatrum meditationis. Ignacjanizm i jezuityzm w duchowej i literackiej kulturze Pierwszej Rzeczypospolitej – źródła, inspiracje, idee. W: Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku, red. Alina Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 119-229.
Kircher, Timothy. 2006. The Poet’s Wisdom: The Humanists, the Church, and the Formation of Philosophy in the Early Renaissance. Leiden: Brill.
Korolko, Mirosław. 1971. O prozie »Kazań sejmowych« Piotra Skargi. Warszawa: Pax.
Korolko, Mirosław. 1978. Andrzej Frycz Modrzewski: humanista, pisarz. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Krzyżanowski, Julian. 1953. Historia literatury polskiej. Warszawa: PIW.
Mrowcewicz, Krzysztof. 2012. „Skarga nad Skargą”. Nauka, nr 4, s. 37-51.
Niemczyk, Wiktor. 1977. Wstęp. W: Marcin Luter. O niewolnej woli, oprac. Manfred Uglorz, tłum. Wiktor Niemczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT.
Nowicka-Jeżowa, Alina. 2013. „Dialog z humanizmem renesansowym w dziełach Piotra Skargi”. Ruch Literacki, z. 4-5, s. 405-424.
Pelc, Janusz. 1970. Kontrreformacja, sarmatyzm a rozwój literatury polskiej (od renesansu do baroku). W: Wiek XVII. Kontrreformacja. Barok: Prace z historii kultury, red. Janusz Pelc. Wrocław: Ossolineum, s. 95-173.
Rummel, Erika. 2000. The Confessionalization of Humanism in Reformation Germany. Oxford: Oxford University Press.
Rysiewicz, Adam. 1990. Zagadnienia retoryki w analizie poezji polskiej przełomu XVI i XVII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Swieżawski, Stefan. 1983. Dzieje filozofii europejskiej w XV wieku, vol. 6. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Szabelska, Hanna. 2010. Odmienność humanistycznego i scholastycznego dyskursu etycznego. W: Etos humanistyczny, red. Piotr Urbański. Warszawa: Neriton, s. 293-314
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 "Res Rhetorica"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
