Sanctitas et dignitas. Wczesny humanizm potrydencki a perswazyjno-parenetyczny zamysł Piotra Skargi w Żywotach Świętych Starego i Nowego Zakonu

Autor

  • Anna Maria Kapuścińska-Jawara Uniwersytet Szczeciński, Wydział Humanistyczny

DOI:

https://doi.org/10.29107/rr2021.3.2

Słowa kluczowe:

hagiografia, duchowość, humanizm, antropologia potrydencka

Abstrakt

Żywoty Świętych Piotra Skargi (1579) to tekst, który przez lata postrzegano głównie przez pryzmat realizacji zadań kontrreformacji i krzewienia kultu świętych po Tridentinum. Tymczasem zbiór w rzeczywistości okazuje się wszechstronnym, wysoce perswazyjnym przedsięwzięciem parenetycznym, który w oparciu o transcendentny „czwarty nurt” antropologii filozoficznej i z wykorzystaniem strategii retoryczno-literackich, stał się unikatowym w skali europejskiej skutecznym narzędziem formacji intelektualnej i duchowej mas wiernych w duchu humanizmu potrydenckiego.

Bibliografia

Skarga, Piotr. 1579. Żywoty Świętych Starego i Nowego Zakonu. Wilno: Mikołaj K. Radziwiłł.

Skarga, Piotr. 1610. Żywoty Świętych Starego i Nowego Zakonu. Kraków: Andrzej Piotrkowczyk.

Arundinensis, Ioannes. 1554. Libellus de natura ac dignitate hominis. Cracoviae : Apud Hæredes Marci Scharffenberger.

Fonseca de, Juan. Oratio in Concilio Tridentino habita. W Monumentorum ad historiam Concilii Tridentini, potissimum illustrandum spectantium, vol. 1, editio Josse de Plat, Lovanium: Typographia Academica.

Kochanowski, Jan. 2008. Ioannes Cochanovius, oprac. zespół pod kier. Wacława Waleckiego. Kraków: Collegium Columbinum.

Loyola, Ignacy. 1548. Exercitia spiritualia. Roma: Antonius Bladus.

Loyola, Ignacy. 1968. Pisma wybrane, oprac. Mieczysław Bednarz et al. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.

Seneka, Lucjusz Anneusz. 1989. Dialogi, przeł. i oprac. Leon Joachimowicz. Warszawa: PAX.

Barycz, Henryk. 1971. Z epoki renesansu, reformacji i baroku. Warszawa: PIW.

Ceccherelli, Andrea. 2003. Od Suriusa do Skargi: Studium porównawcze o »Żywotach świętych«. Tłum. Monika Niewójt. Izabelin: Świat Literacki.

Czerkawski, Jan. 1992. Humanizm i scholastyka: Studia z dziejów kultury filozoficznej w Polsce XVI i XVII wieku. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Denzinger, Heinrich; Schönmetzer, Adolf. 1963. Enchiridion Symbolorum, Definitionum et declaratorumde rebus fidei et morum. Freiburg: Herder.

Garin, Eugenio. 1938. „La dignitas hominis e le letteratura patristica”. Rinascita, no 1, p. 102-146.

Głowa, Stanisław; Bieda, Ignacy (red.). 1998. Breviarium Fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha.

Hanusiewicz-Lavallee, Mirosława. 2009. Czy był i czym był humanizm chrześcijański w Polsce? W: Humanitas i Christianitas w kulturze polskiej, red. Mirosława Hanusiewicz-Lavallee. Warszawa: Neriton, s. 53-85.

Kapuścińska, Anna. 2008. »Żywoty Świętych« Piotra Skargi: Hagiografia – Parenetyka – Duchowość. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego.

Kapuścińska, Anna. 2010. Vita activa – vita contemplativa. Praktycyzm i kontemplacjonizm w polskim humanistycznym piśmiennictwie teologicznym i parenetycznym. W: Etos humanistyczny, red. Piotr Urbański. Warszawa: Neriton, s. 193-212.

Kapuścińska, Anna. 2016. Theatrum meditationis. Ignacjanizm i jezuityzm w duchowej i literackiej kulturze Pierwszej Rzeczypospolitej – źródła, inspiracje, idee. W: Drogi duchowe katolicyzmu polskiego XVII wieku, red. Alina Nowicka-Jeżowa. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 119-229.

Kircher, Timothy. 2006. The Poet’s Wisdom: The Humanists, the Church, and the Formation of Philosophy in the Early Renaissance. Leiden: Brill.

Korolko, Mirosław. 1971. O prozie »Kazań sejmowych« Piotra Skargi. Warszawa: Pax.

Korolko, Mirosław. 1978. Andrzej Frycz Modrzewski: humanista, pisarz. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Krzyżanowski, Julian. 1953. Historia literatury polskiej. Warszawa: PIW.

Mrowcewicz, Krzysztof. 2012. „Skarga nad Skargą”. Nauka, nr 4, s. 37-51.

Niemczyk, Wiktor. 1977. Wstęp. W: Marcin Luter. O niewolnej woli, oprac. Manfred Uglorz, tłum. Wiktor Niemczyk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe ChAT.

Nowicka-Jeżowa, Alina. 2013. „Dialog z humanizmem renesansowym w dziełach Piotra Skargi”. Ruch Literacki, z. 4-5, s. 405-424.

Pelc, Janusz. 1970. Kontrreformacja, sarmatyzm a rozwój literatury polskiej (od renesansu do baroku). W: Wiek XVII. Kontrreformacja. Barok: Prace z historii kultury, red. Janusz Pelc. Wrocław: Ossolineum, s. 95-173.

Rummel, Erika. 2000. The Confessionalization of Humanism in Reformation Germany. Oxford: Oxford University Press.

Rysiewicz, Adam. 1990. Zagadnienia retoryki w analizie poezji polskiej przełomu XVI i XVII wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Swieżawski, Stefan. 1983. Dzieje filozofii europejskiej w XV wieku, vol. 6. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Szabelska, Hanna. 2010. Odmienność humanistycznego i scholastycznego dyskursu etycznego. W: Etos humanistyczny, red. Piotr Urbański. Warszawa: Neriton, s. 293-314

Pobrania

Opublikowane

2021-10-01

Jak cytować

Kapuścińska-Jawara, Anna Maria. 2021. „Sanctitas Et Dignitas. Wczesny Humanizm Potrydencki a Perswazyjno-Parenetyczny Zamysł Piotra Skargi W Żywotach Świętych Starego I Nowego Zakonu”. "Res Rhetorica" 8 (3):20-53. https://doi.org/10.29107/rr2021.3.2.