Argument ad hominem, argument ad personam i atak osobisty – analiza porównawcza
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2023.2.3Słowa kluczowe:
argument ad hominem, argument ad personam, atak osobisty, tu quoque, ex concessis, erystyka, debaty prezydenckieAbstrakt
Wiele współczesnych źródeł, od internetowych kursów krytycznego myślenia do podręczników do logiki uznanych autorów, zdaje się pomijać istotną różnicę między trzema różnymi pojęciami: argumentami ad hominem, argumentami ad personam i atakami ad personam (osobistymi). Pierwsze z nich, nazywane na przestrzeni wieków ad hominem lub ex concessis, odwołują się do tego, co rozmówca uznaje za prawdziwe lub co przyznał we wcześniejszej rozmowie. Drugie z nich odwołują się do jakichś osobistych własności danej osoby celem podważenia jej stanowiska. Z kolei trzecie, tj. ataki lub przytyki osobiste, to po prostu chwyty erystyczne polegające na zdezawuowaniu lub skompromitowaniu rozmówcy. Te trzy pojęcia zasługują na precyzyjne określenie i używanie zarówno w teorii argumentacji, jak i w dyskursie publicznym. W poniższej pracy dla obu rodzajów argumentów sformułowane zostały schematy argumentacyjne oraz kryteria oceny, zgodnie ze standardami przyjętymi w logice nieformalnej. Opracowana została także charakterystyka ataków osobistych, ich typy oraz strategie defensywne. Studium podparte jest przykładami z debaty politycznej.
Bibliografia
Arystoteles. 1978. Topiki, O dowodach sofistycznych, tłum. Kazimierz Leśniak. Warszawa: PWN.
Brinton, Alan. 1987. „Ethotetic Argument: Some Uses”. W Perspectives and Approaches, red. Frans H. van Eemeren, Rob Grootendorst, Berlin, New York: De Gruyter Mouton: 246–254. https://doi.org/10.1515/9783110869163.246.
Budzyńska, Katarzyna. 2013. „Retoryczne strategie poznawcze”. Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria 2 (86): 253–274. https://doi.org/10.2478/pfns-2013-0028.
Chichi, Graciela Marta. 2002. „The Greek Roots of the Ad hominem-Argument”. Argumentation 16: 333–348. https://doi.org/10.1023/A:1019967112062.
van Eemeren, Frans H. i Rob Grootendorst. 1992. „Relevance Reviewed: The Case of Argumentum ad hominem”, Argumentation 6: 141–59.
van Eemeren, Frans H. i Rob Grootendorst. 1995. „The Pragma-Dialectical Approach to Fallacies”. W Fallacies: Classical and Contemporary Readings, eds. Hans V. Hansen, Robert C. Pinto, 130–144. University Park: The Pennsylvania State University Press.
Govier, Trudy. 1988. A Practical Study of Argument. Belmont: Wadsworth.
Groarke, Leo A., Christopher W. Tindale. 2013. Good Reasoning Matters! A Constructive Approach to Critical Thinking. Canada: Oxford University Press.
Hołówka, Teresa. 2012. Kultura logiczna w przykładach, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Johnson, Ralph H., J. Anthony Blair. 2006. Logical Self-Defense. New York: IDEA Press.
Jonkisz, Adam. 2011. Elementy logiki stosowanej, Bielsko-Biała: Wyższa Szkoła Administracji.
Jonkisz, Adam. 2017. „Podział podziałów: ujęcie metodologiczne”. Ruch Filozoficzny LXXII (2): 95–109. https://doi.org/10.12775/RF.2017.016.
Kisielewicz, Andrzej. 2017. Logika i argumentacja. Praktyczny kurs krytycznego myślenia. Warszawa: PWN.
Koszowy, Marcin. 2019. Autorytet w argumentacji i w dialogu. Teorie – modele – aplikacje. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Kotarbiński, Tadeusz. 1960. Kurs logiki dla prawników, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Lewiński, Piotr. 2012. Neosofistyka: Argumentacja retoryczna w komunikacji potocznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Lakoff, George i Mark Johnson. 1980. Metaphors We Live By, Chicago: University of Chicago Press.
Locke, John. 1955 [1690]. Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, tłum. Bolesław J. Gawęcki. Tom II. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Platon. 1958. Hippiasz Mniejszy, tłum. W. Witwicki, Warszawa: PWN.
Prolifeaction. 2020. Where do they stand on abortion? https://prolifeaction.org/wp-content/uploads/VoteProLife2020English.pdf (dostęp 15.05.2023).
Schopenhauer, Arthur. 2012 [1864]. Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press.
Szymanek, Krzysztof, Krzysztof A. Wieczorek, Andrzej S. Wójcik. 2003. Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szymanek, Krzysztof. 2004. Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Szymanek, Krzysztof i Krzysztof Wieczorek. 2020. Sztuka argumentacji: rozszerzone ćwiczenia w badaniu argumentów. Warszawa: PWN.
Thomas, Stephen N. 1973. Practical Reasoning in Natural Language. Englewood Cliffs: Prentice-Hall.
Tokarz, Marek. 2006. Argumentacja. Perswazja. Manipulacja. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
TVP. 2015. Komorowski-Duda. Debata w TVP. https://www.tvp.info/20097161/zobacz-cala-debate--komorowskiduda (dostęp 15.05.2023).
Walton, Douglas. 2004. „Argumentation Schemes and Historical Origins of the Circumstantial Ad hominem Argument”. Argumentation 18: 359–368.
Walton, Douglas. 2012. Informal Logic: A Pragmatic Approach. Cambridge: Cambridge University Press.
Walton, Douglas, Christopher Reed i Fabrizio Macagno. 2008. Argumentation Schemes. New York: Cambridge University Press.
Wieczorek, Krzysztof. 2006. „Argumenty «ad hominem»: ich rodzaje oraz sposoby oceny”. Folia Philosophica 24: 189–210.
Woods, John i Douglas Walton. 1978. „Ad hominem”. The Philosophical Forum 8: 1–20.
Ziembiński, Zygmunt. 1959. Logika praktyczna. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2023-07-06 - (2)
- 2023-07-01 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 "Res Rhetorica"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
