Retor o barbarzyńcach, barbarzyńcy o retoryce – przybysze z dalekich krajów w utworach Lukiana z Samosat
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2023.3.1Słowa kluczowe:
Lukian z Samosat, barbarzyńcy, Scytowie, Syryjczycy, stereotypyAbstrakt
Lukian, jeden z najwybitniejszych greckich stylistów, satyryk i mówca, pochodził z Samosat nad Eufratem – był więc, według własnego określenia, „Syryjczykiem i barbarzyńcą”. Ta podwójna perspektywa – Greka z wykształcenia, „barbarzyńcy” z pochodzenia – pozwoliła mu w wielu utworach nie tylko wykorzystywać sięgający czasów wojen perskich motyw dychotomii Hellenów i barbarzyńców, ale także podważać zakorzenione stereotypy, bawiąc się nimi i kierując ostrze satyry w obu kierunkach. Celem artykułu jest ukazanie, na wybranych przykładach, sposobu, w jaki Lukian zarówno przełamuje, jak i wykorzystuje związane z pochodzeniem stereotypy, ukazując kontrast pomiędzy grecką paideią a kulturą pojawiąjących się w jego dialogach „barbarzyńców”, a także przedstawiając w zupełnie odmiennym świetle dwie kategorie „barbarzyńców”: Scytów i Syryjczyków.
Bibliografia
Aristotelis Politica. 1957. Ed. W.D. Ross. Oxford: Clarendon Press.
Arystoteles. 2001. „Polityka”, przeł. L. Piotrowicz. W Dzieła wszystkie t. 6. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Herodoti Historiae. 2015. Vol. 1-2, ed. N.G. Wilson. Oxford: Oxford University Press.
Homeri Ilias. 1931. Vol. 1-2, ed. T.W. Allen, Oxford: Clarendon Press.
Lucian. Vol. 1-8. Ed. A. M. Harmon, K. Kilburn, M. D. Macleod. Loeb Classical Library. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Lukian. 2006. Dzieła wszystkie t. I-III, przeł. M. K. Bogucki i W. Madyda. Wrocław: Ossolineum/DeAgostini.
Platonis opera. 1991-1992. Vol. 1-4, ed. J. Burnet. Oxford: Clarendon Press.
Anderson, Graham. 1993. The Second Sophistic: A Cultural Phenomenon in the Roman Empire. London and New York: Routledge.
Andrade, Nathanael J. 2013. Syrian Identity in Greco-Roman World. Cambridge: Cambridge University Press.
Antonova, Stamenka E. 2019. Barbarian or Greek? The Charge of Barbarism and Early Christian Apologetics. Leiden/ Boston: Brill.
Balsdon, J. P. V. D. 1979. Romans and Aliens. London: Duckworth.
Bourntouli, Sofia. 2016. The Rhetoric of Otherness in Herodotus Histories. Master’s Thesis, International Hellenic University.
Branham, Robert Bracht. 1989. Unruly Eloquence: Lucian and the Comedy of Traditions. Cambridge, MA/ London: Harvard University Press.
Cartledge, Paul A. 2002. The Greeks: A Portrait of Self and Others. Oxford: Oxford University Press.
Elsner, Jaś. 2001. “Describing Self in the language of the Other: Pseudo (?) Lucian at the temle of Hierapolis.” In Being Greek under Rome. Cultural Identity, the Second Sophistic and the Development of Empire, ed. Simon Goldhill, 123-153. Cambridge: Cambridge University Press.
Fields, Dana. 2013. “The Reflections of Satire: Lucian and Peregrinus.” Transactions of the American Philological Association 143(1): 213-245. doi: 10.1353/apa.2013.0006.
Goldhill, Simon. 2001. “Setting an agenda: ‘Everything is Greece to the wise’”. In Being Greek under Rome. Cultural Identity, the Second Sophistic and the Development of Empire , ed. Simon Goldhill, 1-25. Cambridge: Cambridge University Press.
Goldhill, Simon. 2009. “Rhetoric and the Second Sophistic”. In The Cambridge Companion to Ancient Rhetoric, ed. Erik Gunderson, 228-241. Cambridge: Cambridge University Press.
Gruen, Erich S. 2011. Rethinking the Other in Antiquity. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
Hawkins, Tom. 2014. Iambic Poetics in the Roman Empire. Cambridge: Cambridge University Press.
Hunter, Darren A. 2013. The Transformative Power of Paideia or Paideia Transformed? Paideutic Culture during the Second Sophistic. Master’s Thesis, McGill University.
Isaac, Benjamin. 2006. The Invention of Racism in Classical Antiquity. Princeton and Oxford: Princeton University Press.
Jones, Christopher P. 1986. Culture and Society in Lucian. Cambridge, MA/ London: Harvard University Press.
Kindstrand, Jan Fredrik. 1981. Anacharsis. The Legend and The Apophthegmata. Uppsala: Almquist&Wiksell.
Korus, Kazimierz. 2005. „Lukian z Samosat.” W Literatura Grecji starożytnej, t. 2. red. Henryk Podbielski. 270-293. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Korus, Kazimierz. 1988. Od retoryki do satyry greckiej: Lukian z Samosat. Wrocław: Zakład Naukowy im. Ossolińskich.
Kuin, Inger. 2016. “Being a Barbarian. Lucian and Otherness in the Second Sophistic.” Historisch Tijdschrift Groniek 211: 131-143.
Mestre, Francesca. 2003. “Anacharsis. The Wise Man from Abroad.” Lexis 21: 303-317.
Mitchell, Lynette. 2007. Panhellenism and the Barbarian in Archaic and Classical Greece. Swansea: Classical Press of Wales.
Nasrallah, Laura. 2005. “Mapping the World: Justin, Tatian, Lucian, and the Second Sophistic.” Harvard Theological Review 98(3): 283-314. doi:10.1017/S0017816005000982.
Nesselrath, Heinz-Günther. 2015. “Two Syrians and Greek Paideia: Lucian and Tatian.” In Literature, Scholarship, Philosophy, and History. Classical Studies in Memory of Ioannis Taifacos, ed. Georgios A. Xenis, 129-142. Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
Popescu, Valentina. 2009. “Lucian’s Paradoxa: Fiction, Aesthetics, and Identity.” Doctoral Dissertation, University of Cincinnati.
Richter, Daniel S. 2011. Cosmopolis. Imagining Community in Late Classical Athens and the Early Roman Empire. New York: Oxford University Press.
Sowa, Joanna. 2019. „Toksaris albo O przyjaźni Lukiana z Samosat – ideał czy parodia?” Vox Patrum 71: 447-474. doi: 10.31743/vp.3978.
Stifler, David W. F. 2019. Lucian and the Atticists: A Barbarian at the Gates. Doctoral Dissertation, Duke University.
Swain, Simon. 1996. Hellenism and Empire: Language, Classicism, and Power in the Greek World, AD 50–250. Oxford: Clarendon Press.
Vlassopoulos, Kostas. 2013. Greeks and Barbarians. New York: Cambridge University Press.
Vlassopoulos, Kostas. 2022. “Intercultural Relations and the Barbarian Repertoire in Greek Culture”. In Ancient Greek Literature and the Foreign. Athenian Dialogues II, ed. Efi Papadodima, 7-28. Berlin/Boston: De Gruyter.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 "Res Rhetorica"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
