Retoryka zdrowia i choroby w „trosce o duszę” u Platona oraz twórców Corpus Hermeticum

Abstrakt

Już starożytni uznawali, że dusza jest najistotniejszym elementem człowieka. Sokrates twierdził, że to właśnie o duszę trzeba dbać, a nie o przyjemności ciała. Jego najsłynniejszy uczeń – Platon – wiele miejsca poświęcił w swoich dialogach pojęciu psyche, twierdząc między innymi, że „cnota byłaby zdrowiem, a zło chorobą duszy”. Pogląd ten, rozpowszechniony w późniejszych wiekach, zos­tał również przejęty przez autorów pism hermetycznych zgrupowanych w tak zwanym Corpus Hermeticum. Wymieniali oni dwie poważne choroby duszy, a mianowicie bezbożność oraz mniemanie, a jako ich źródło wskazywali między innymi przyjemność. Zarówno w przypadku dialogów Platona, jak i traktatów hermetycznych zawarte w nich zalecenia etyczne często wykorzystywały retoryczne porównania z obszaru medycyny, mające na celu obrazowe uzmysłowienie czytelnikom i słuchaczom konieczności właś­ciwej troski o duszę, prawidłowego zdiagnozowania jej „chorób” i wdrożenia odpowiedniej „terapii”. Nie bez znaczenia pozostawała dla nich także kwestia korelacji pomiędzy duszą i ciałem. Celem artykułu jest pokazanie, czym są choroby duszy według Platona oraz autorów pism zawartych w Corpus Hermeticum, jakie jest ich źródło i jakimi sposobami można je wyleczyć, a także próba odpowiedzi na pytanie, jaką rolę odgrywa ich zdaniem psyche w zdrowiu fizycznym człowieka.