Retoryka na lekcjach języka polskiego w szkole podstawowej: problemy teoretyczne i praktyczne (na podstawie analizy wybranych materiałów dydaktycznych z lat 2017-2019)

Autor

DOI:

https://doi.org/10.29107/rr2019.4.4

Słowa kluczowe:

retoryka, dydaktyka, perswazja, manipulacja, przemawianie

Abstrakt

Wprowadzenie elementów retoryki do systemowego nauczania w szkole podstawowej i ponadpodstawowej odpowiada na potrzeby kształcenia ucznia jako rozumnego i aktywnego uczestnika komunikacji międzyludzkiej. Przysparza jednak problemów wynikających z kwestii teoretycznych i rozwiązań praktycznych. Nauczyciele, korzystając z podręczników, napotykają trudności, związane z definiowaniem zjawisk, wyborem tematu mowy, z podaniem uczniowi wzoru wypowiedzi oraz ze specyfiką ewaluacji, a także wynikające z powiązania tematyki przemówienia z wątkiem czy bohaterem literackim. W artykule omówiono powyższe problemy, bazując na podręcznikach szkolnych, opublikowanych po wejściu w życie nowej podstawy programowej w 2017 roku.

Pobrania

Statystyki pobrań niedostępne.

Biogram autora

  • Iwona Małgorzata Pałucka-Czerniak - Uniwersytet Zielonogórski

    Od 1998 roku pracuję w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Zielonogórskiego. W 2006 r. nadano mi tytuł doktora nauk na podstawie rozprawy doktorskiej Stosunek nadawcy do treści w strukturze zachowania językowego. Studium identyfikacji i dystansu komunikatywnego w przedmowach do współczesnych polskich książek naukowych. Badania te, wzbogacone i zmodyfikowane, opublikowałam w pracy Zmagania z dystansem. O języku przedmów do polskich publikacji naukowych. Praca stanowi studium pragmalingwistyczne gatunku przedmowy na materiale przedmów do współczesnych polskich książek naukowych. Punktem odniesienia stały się współczesne polskie koncepcje z dziedziny stylistyki i retoryki, teorii tekstu, genologii lingwistycznej oraz statystyki językoznawczej, w nawiązaniu do uznanych w Polsce teorii autorów zagranicznych.

    W 2017 r. opublikowalam rozprawę habilitacyjną pod tytułem Stabilność i wariantywność języka protokołów w Księdze cechu piwowarów krakowskich z lat 1729-1780 w ujęciu genologicznym i pragmalingwistycznym. Podstawowy cel rozprawy habilitacyjnej został zdefiniowany jako sposób rozumienia definicyjnej cechy języka, tj. jego funkcji społecznej. Wyniki badania dopełniają obraz XVIII-wiecznej polszczyzny, zwłaszcza w jego aspekcie leksykalnym i gatunkowym.

    Ze względu na profil naukowy jednostki w kręgu moich zainteresowań pozostają przede wszystkim zagadnienia pragmalingwistyczne, retoryczne i historycznojęzykowe.

    Orcid: 0000-0002-6037-7729

Bibliografia

Bocheńska, Katarzyna. 2003. Mówię do ciebie, człowieku. Warszawa: WSiP.

Bocheńska, Katarzyna. 2005. Sztuka retoryki. Uczeń w roli mówcy. Warszawa: WSiP.

Budzyńska-Daca, Agnieszka. 2015. „Retoryka i edukacja”. Res Rhetorica 1/2015: 76-78.

Gaj, Beata. 2008. Retoryka w szkole, W Retoryka, red. Maria Barłowska, Agnieszka Budzyńska-Daca, Piotr Wilczek, 297-306. Warszawa: PWN.

Habrajska, Grażyna. 2005. „Nakłanianie, perswazja, manipulacja językowa”. Acta Universitatis Lodziensis 7: 91-216.

Kamińska-Szmaj, Irena. 2004. Propaganda, perswazja, manipulacja – próba uporządkowania pojęć. W Manipulacja w języku, red. Piotr Krzyżanowski i Paweł Nowak: 13-27. Lublin: UMCS.

Karaś, Halina i Elżbieta Wierzbicka-Piotrowska. 2017. Retoryka i erystyka na lekcjach języka polskiego. W Etyka słowa. Wybór opracowań 1, red. Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Marta Nowosad-Bakalarczyk, Jadwiga Puzynina: 421-429. Lublin: UMCS.

Korolko, Mirosław. 1998. Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Lichański, Jakub Z. 2013. Retoryka: od Richarda E. Volkmanna do czasów najnowszych (rozwój dyscypliny). Acta Uniwersitatis Wratislaviensis nr 3517, „Kształcenie Językowe” 11 (21): 75-91.

Pietrzak, Magdalena. 2004. Interpretacje. Poradnik praktycznego zastosowania retoryki w pracy artystycznej i działalności kulturalnooświatowej dla nauczycieli, instruktorów teatralnych, aktorów amatorskich zespołów teatralnych, recytatorów, pracowników domu kultury, bibliotekarzy, logopedów. Warszawa: CEBiD.

Rusinek, Michał. 2011. Uświadamianie retoryki. W Dydaktyka retoryki, red. Barbara Sobczak i Halina Zgółkowa: 9-15. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Rypel, Agnieszka. 2011. Dydaktyka retoryki – retoryka w dydaktyce. O możliwości wykorzystania retoryki w doskonaleniu procesu edukacji. W Dydaktyka retoryki, red. Barbara Sobczak i Halina Zgółkowa: 54-60. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Skwara, Marek. 2008. O polskiej retoryce po 1945 roku. W Retoryka, red. Marek Skwara: 7-34. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.

Skwara, Marek. 2011. Tradycje nauczania retoryki w Europie i w Polsce od antyku do końca XVII wieku (wybrane zagadnienia). W Dydaktyka retoryki, red. Barbara Sobczak: 16-44. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Sobczak Barbara i Halina Zgółkowa (red.). 2011. Dydaktyka retoryki. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Warchala, Jacek. 2004. Horyzonty manipulacji: perswazja, manipulacja, interpretacja. W Manipulacja w języku, red. Piotr Krzyżanowski, Paweł Nowak: 42-60. Lublin: UMCS.

Wierzbicka-Piotrowska, Elżbieta. 2006. ABC dobrego mówcy. W Polszczyzna na co dzień, red. Mirosław Bańko. Warszawa: PWN.

Witkowska-Maksimczuk, Beata. 2014. Elementy retoryki i erystyki w przykładach. Warszawa: WSAS.

Zgółka, Halina i Zgółka, Tadeusz. 2001. Mówię więc jestem. Podręcznik języka polskiego dla licealistów od klasy pierwszej do matury. Kraków: Od Nowa. Spółka Wydawnicza.

Ziomek, Jerzy. 2000. Retoryka opisowa. Warszawa: ZNiO.

Pobrania

Opublikowane

31-12-2019

Numer

Tom 6 Nr 4 (2019): Retoryka lokalności/Rhetoric of locality

Dział

Varia

Licencja

Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj:   https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.

Jak cytować

Pałucka-Czerniak, Iwona Małgorzata. 2019. “Retoryka Na Lekcjach języka Polskiego W Szkole Podstawowej: Problemy Teoretyczne I Praktyczne (na Podstawie Analizy Wybranych materiałów Dydaktycznych Z Lat 2017-2019)”. Res Rhetorica 6 (4). https://doi.org/10.29107/rr2019.4.4.