Grzeczność językowa jako narzędzie kształtowania etosu mówcy w wypowiedziach współczesnych polskich polityków

Autor

  • Anna M. Kiełbiewska Polskie Towarzystwo Retoryczne

DOI:

https://doi.org/10.29107/rr2022.2.4

Słowa kluczowe:

grzeczność językowa, akty grzecznościowe, etos, dyskurs polityczny

Abstrakt

Publiczne przeprosiny, wezwania do przestrzegania dobrych obyczajów, demonstracyjne zwroty tytularne – dyskurs polityczny obfituje w akty grzeczności językowej i wypowiedzi odnoszące się do systemu grzecznościowego. Materiał badawczy pozyskany z mediów informacyjnych posłużył mi za punkt wyjścia do analizy wspomnianych typów wypowiedzi i próbę ich wstępnej klasyfikacji. W artykule przyglądam się temu, jakie taktyki grzecznościowe stosują wypowiadający się publicznie politycy i jak służą one budowaniu etosu mówcy i polityka.

Biogram autora

Anna M. Kiełbiewska - Polskie Towarzystwo Retoryczne

Anna M. Kiełbiewska – wykładowca retoryki i erystyki, członek Polskiego Towarzystwa Retorycznego. Od siedmiu lat współpracuje m.in. z Uniwersytetem Warszawskim, prowadzi też zajęcia na Warszawskim Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Projektuje autorskie warsztaty i szkolenia, m.in. z autoprezentacji, wystąpień publicznych i medialnych, kultury biznesowej i efektywnej komunikacji. Projektuje programy edukacji medialnej dla różnych grup odbiorców. Doktor nauk społecznych, magister dziennikarstwa i wiedzy o kulturze na Uniwersytecie Warszawskim.

Wśród jej zainteresowań badawczych najważniejsze są: etykieta językowa i pozajęzykowa, retoryczny wymiar grzeczności, relacja asertywności i uprzejmości w komunikacji interpersonalnej, przejawy zachowań grzecznościowych w dyskursie medialnym oraz pragmatyka językowa.

Pasjonatka efektywnej dydaktyki osób dorosłych i idei life-long learning, dyplomowany animator kultury. Wieloletni praktyk public relations i marketingu, koordynowała też udział polskiej strony w międzynarodowym projekcie LearnInc, finansowanym z programu Leonardo DaVinci. Jest dyplomowanym coachem metodą ericksonowską, a dorywczo również redaktorem i popularyzatorem nauki w mediach. Publikowała m.in. w „Studiach Medioznawczych”, „Kulturze Popularnej”, TVP Kultura, „Gazecie Wyborczej”, „Kukbuku”. Kolekcjonerka XIX i XX-wiecznych kodeksów dobrych manier.

Bibliografia

Arystoteles. 2001. Retoryka w: Arystoteles, Dzieła wszystkie, tłum. H. Podbielski, tom 6, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Bloch, Jagoda. 2011. Bez komentarza czyli jak unikać odpowiedzi na pytania dziennikarzy, Warszawa: ASPRA.

Budzyńska-Daca, Agnieszka. 2013. „Konstrukcja sporu a środki dowodzenia w wielkich telewizyjnych debatach przedwyborczych”, Forum Artis Rhetoricae, 1: 18-33.

Dąbkowska, Anna. 2020. „Kiedy nauka grzeczności idzie w las. Rozmowy polityków w mediach”. Poradnik Językowy 4: 71-81, http://www.poradnikjezykowy.uw.edu.pl/wydania/poradnik_jezykowy.773.2020.04.06-A.Dabkowska.pdf, dostęp 12.12.2021.

Deditius, Sabina. 2020. „Grzeczność w „social sellingu” na przykładzie profilu Ewy Chodakowskiej na Instagramie”. Res Rhetorica 7 (3): 61-77, DOI: 10.29107/rr2020.3.5.

Goffman, Erving. 2012. Rytuał interakcyjny, tłum. A. Szulżycka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Gondek, Maria Joanna. 2013. „Ethos jako forma perswazji retorycznej w ujęciu Arystotelesa”. Wistnik Charkiwskowo Nacionalnowo Uniwersitetu 49(1): 114-120.

Gondek, Maria Joanna. 2017. „Ethos mówcy w ‘Gawędzie o gawędzeniu’ o. Jacka Woronieckiego”. Studia Gilsoniana 6(3): 425-449.

Gostyńska, Dorota. 2003. „Po co nam szczudła? O etosie i autorytecie mówcy” w: Retoryka na ambonie. Z problemów współczesnego kaznodziejstwa, red. P. Urbański, s. 18-38. Kraków: Wydawnictwo „M”. http://otworzksiazke.pl/images/ksiazki/retoryka_na_ambonie/retoryka_na_ambonie.pdf, dostęp 6.01.2021.

Grice, Herbert Paul. 1980. „Logika a konwersacja” w: Barbara Stanosz (red.). Język w świetle nauki. Warszawa: Czytelnik.

Kiełbiewska, Anna M. 2016. „Narracje grzeczności… czyli kto uczy w mediach dobrych manier”, Res Rhetorica, 2, https://resrhetorica.com/index.php/RR/article/view/141/81, dostęp 6.01.2022.

Leech, Geofrey Neil. 1983. Principles of Pragmatics. London and New York: Longman.

Marcjanik, Małgorzata. 2009. Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre’u, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Marcjanik, Małgorzata. 2000. Polska grzeczność językowa. Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej.

Marcjanik, Małgorzata. 2015. „Współczesna etykieta językowa – zmierzch wartości?” Studia Medioznawcze 63 (4), s. 115-119.

Modrzejewska, Ewa. 2012. „Logos, ethos, pathos w praktyce medialno-politycznej. Środki przekonywania w cytowanych wypowiedziach opozycji”. Forum Artis Rhetoricae 2: 55-78, https://retoryka.edu.pl/wp-content/uploads/2018/05/far2_2012_art5.pdf, dostęp 6.01.2022.

Modrzejewska, Ewa. 2013. Spór polityczny jako strategia retoryczna. Na podstawie materiału prasowego w okresie rządów Prawa i Sprawiedliwości 2005-2007 oraz Platformy Obywatelskiej 2007-2009, praca doktorska, https://tiny.pl/9p5fl , dostęp 6.01.2021.

Ożóg, Kazimierz. 2007. „O języku współczesnej polityki”, Polityka i Społeczeństwo nr 4, s. 103-111.

Skudrzyk, Aldona. 2007. „Normy grzecznościowych zachowań językowych (etykieta językowa, savoir-vivre, bon ton, dobre wychowanie, grzeczność językowa)”, w Sztuka czy rzemiosło, Katowice: Wydawnictwo Gnome, s. 105-123, https://www.sjikp.us.edu.pl/wp-content/uploads/2017/05/aldona_skudrzyk.pdf, dostęp 25.11.2021.

Wierzbicka, Anna. 1983. „Akty mowy” w: Semiotyka i struktura tekstu. M. Mayenowa (red.), s. 201-219. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Pobrania

Opublikowane

2022-07-05

Jak cytować

M. Kiełbiewska, Anna. 2022. „Grzeczność językowa Jako narzędzie kształtowania Etosu mówcy W Wypowiedziach współczesnych Polskich polityków”. "Res Rhetorica" 9 (2):62-83. https://doi.org/10.29107/rr2022.2.4.

Numer

Tom 9 Nr 2 (2022): Retoryka wizerunku publicznego/ Rhetoric of the public image

Dział

Temat numeru

Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 "Res Rhetorica"

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj:   https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.