Publiczne przeprosiny - akt skruchy czy chwyt perswazyjny?

Autor

  • Barbara Sobczak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

DOI:

https://doi.org/10.29107/rr2020.3.7

Słowa kluczowe:

publiczne przeprosiny, przepraszanie, grzeczność językowa, chwyt perswazyjny, strategia wizerunkowa

Abstrakt

Przedmiotem analizy retorycznej uczyniono silnie skonwencjonalizowane akty językowej grzeczności, jakimi są publiczne przeprosiny. Materiał badawczy stanowią przeprosiny pisemne, formułowane w Internecie. Analiza okoliczności, celów i sposobów werbalizowania publicznych przeprosin pokazuje, że są one częściej chwytem perswazyjnym, aktem strategicznym, nastawionym na uzyskanie określonych korzyści albo wyeliminowanie negatywnych skutków zagrażających podmiotowi w wyniku zrobienia czegoś, co zostało negatywnie ocenione albo naruszyło czyjeś prawa, niż aktem wynikającym z autentycznej skruchy.

Biogram autora

Barbara Sobczak - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Adiunkt w Zakładzie Retoryki, Pragmalingwstyki i Dziennikarstwa IFP UAM. Zajmuje się retoryką, teorią komunikacji językowej, analizą konwersacji i dyskursu medialnego. Autorka książek "Retoryka telewizji" (2018) „Wywiad telewizyjny na żywo. Charakterystyka gatunku” (2006), a także artykułów podejmujących problematykę języka mediów i retoryki dyskursu publicznego. Współredaktor tomów: "Perspektywy polskiej retoryki" (2007), "Retoryka i etyka" (2009), "Dydaktyka retoryki" (2011),"Powinowactwa retorki" (2017) . Współautorka kilku słowników. Prowadzi zajęcia i warsztaty z retoryki i erystyki, komunikowania interpersonalnego i językoznawstwa praktycznego. Wykładała gościnnie między innymi na Państwowym Pomorskim Uniwersytecie im. M.W. Łomonosowa w Archangielsku, Irkuckim Państwowym Uniwersytecie Lingwistycznym, Uniwersytecie Karola w Pradze i Uniwersytecie w Zagrzebiu. Współpracowała z Akademią Telewizyjną TVP, analizując programy informacyjne, i z Zeszytami Telewizyjnymi. Jest członkiem Rady Jezyka Polskiego i sekretarzem Zespołu Retoryki i Komunikacji Publicznej Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN.

Bibliografia

Austin John L. 1993. „Jak działać słowami”. W Mówienie i poznawanie, tłum. B. Chwedończuk. Warszawa: Wydawnictwo PWN.

Bachtin Michaił. 1986. Estetyka twórczości słownej. Tłum. D. Ulicka. Oprac. E. Czaplejewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Bitzer Lloyd F. 1968. „The Rhetorical Situation”, Philosophy & Rhetoric, 1: 1-14.

Czempka Maria. 2008. „Publiczne przeprosiny wczoraj i dziś: próba analizy wybranych tekstów przeprosin zamieszczonych w prasie w okresie PRL oraz współcześnie”. Media, Kultura, Społeczeństwo 1(3): 93-104.

Dobrzyńska Teresa. 1992. „Gatunki pierwotne i wtórne. (Czytając Bachtina)”. W Typy tekstów. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, 75-81. Wrocław 1992

Gajda Stanisław. 1991. „Gatunki wypowiedzi potocznych”. W Język potoczny jako przedmiot badań językoznawczych, red. S.

Gajda, Z. Adamiszyn, 67-74. Opole: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Powstańców Śląskich w Opolu, Instytut Filologii Polskiej.

Goffman Erving. 2006. Rytuał interakcyjny, tłum. A. Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Łysakowski Tomasz. 2006. „Psychologia przepraszania”. W Retoryka codzienności. Zwyczaje językowe współczesnych Polaków, red. M. Marcjanik, 239-259. Warszawa: Wydawnictwo Trio.

Marcjanik Małgorzata. 1995. „Funkcje komunikacyjne performatywu przepraszam”. Poradnik Językowy 2 (521): 22-30.

Marcjanik Małgorzata. 1997. Polska grzeczność językowa. Kielce: Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. J. Kochanowskiego.

Marcjanik Małgorzata. 2014. Słownik językowego savoir-vivre’u. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Ożóg Kazimierz. 1985. „Przeproszenia w dzisiejszej polszczyźnie mówionej”, Język Polski, 65: 265–276.

PSWP. 2001. „Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny”. T. 33, (red.) H. Zgółkowa. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz.

Wierzbicka Anna. 1983. „Genry mowy”. W Tekst i zdanie. Zbiór studiów, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, 125-138. Wrocław-Warszawa: Zakład Narodowy Ossolińskich. Wydawnictwo PWN.

Pobrania

Opublikowane

2020-10-06

Jak cytować

Sobczak, Barbara. 2020. „Publiczne Przeprosiny - Akt Skruchy Czy Chwyt Perswazyjny?”. "Res Rhetorica" 7 (3). https://doi.org/10.29107/rr2020.3.7.