Systemy oceny debaty konkursowej w formacie oksfordzkim. Cztery zarzuty wobec propozycji systemu oceny Krakowskiej Szkoły Debaty
DOI:
https://doi.org/10.29107/Słowa kluczowe:
debata konkursowa, debata oksfordzka, argumentacja, system oceny, audytorium uniwersalneAbstrakt
Debaty konkursowe, mimo krótkiej tradycji, zajmują w Polsce istotną pozycję w edukacji retorycznej. Szczególną popularnością cieszy się debatowanie w stylu oksfordzkim. Dotychczasowa refleksja naukowa w zakresie debat konkursowych jako gatunku ma charakter głównie opisowy. Tymczasem równolegle rozwija się praktyka, a w jej ramach wypracowywane są rozwiązania, które dotyczą krytycznych dla debaty dziedzin takich jak retoryka. Przykładem jest ocena ekspercka - istotny element debaty konkursowej. W Polsce wykształciły się różne jej systemy - zwłaszcza w formacie oksfordzkim. Dotychczas standardem był system Akademickich Mistrzostw Polski Debat Oksfordzkich i jego pochodne. System ten stanowi model wertykalnej oceny opartej o ustrukturyzowaną wielokryterialną kartę oceny debaty. W 2024 roku w ramach Krakowskiej Szkoły Debaty zaproponowano nowy system oceny debaty oksfordzkiej, który wnosi rewolucyjne z perspektywy formatu zmiany w obszarze oceny zespołowej, sposobu wyłaniania zwycięzcy debaty oraz procesu oceny. Mając na względzie szczególne miejsce debatowania w edukacji, stawiam tezę, że konieczna jest także normatywna refleksja nad praktykami środowiska debatanckiego. Wskazuję zatem wobec tego systemu cztery zarzuty. Zwracam uwagę na problematykę interpretacji argumentacji w debacie - wskazując trudności jakie wynikają ze specyfiki formatu (podział mówców na role) oraz rozumienia argumentowania jako procesu, procedury i wytworu. W tym kontekście podkreślam istotność oceny drużynowej. Odnoszę się także do kontekstu sędziów debaty konkursowej jako reprezentacji audytorium. Proponuję, by rozumieć perspektywę sędziów jako audytorium partykularne, audytorium uniwersalne oraz audytorium idealne i w związku z tym wskazuję, jak powinna przebiegać ocena. Całość rozważań pozostaje w perspektywie edukacyjnych celów, jakie wielu autorów dotychczas podkreślało jako istotne dla formatu oksfordzkiego.
Pobrania
Bibliografia
AMPDO. s. a. Oficjalna strona Akademickich Mistrzostw Polski Debat Oksfordzkich. Dostęp 25 lutego 2025. https://ampdo.pl/.
Będkowski, Marcin, Rogowska, Kinga J., Kieszkowska, Dominika, Okła, Żaneta, Klimczak-Uzdowska, Marta i Wiśniewska, Paulina. 2023. „Argumentacja jako akt mowy i strategia konwersacyjna.” Bulletin de la Société Polonaise de Linguistique 79:385 – 403. https://biuletynptj.com/article/542637/pl.
Budzyńska-Daca, Agnieszka. 2011. „Debaty konkursowe i telewizyjne debaty przedwyborcze – problemy dispositio w dwu realizacjach gatunkowych”. Forum Artis Rhetoricae 2:137 – 153. https://retoryka.edu.pl/wp-content/uploads/2018/05/far2_art9.pdf.
Budzyńska-Daca, Agnieszka. 2015. Retoryka debaty. Polskie wielkie debaty przedwyborcze 1995 – 2010. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Budzyńska-Daca, Agnieszka, Modrzejewska, Ewa. 2024. „Argumentacja w debacie: między teorią a działaniem”. W Debata. Retoryka dla Demokracji, red. Agnieszka Budzyńska-Daca i Ewa Modrzejewska, 118 – 139. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gadamer, Hans-Georg. 2013. Prawda i metoda. Tłum. B. Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Gondek, Paweł, Nowak, Paweł, Jankowiak-Maik, Agnieszka, Piosik, Jan, Kozłowski, Jakub, Buła, Krzysztof, Chmiel, Grzegorz, Szefer, Piotr. 2020. Szkolne Kluby Debat Oksfordzkich. Poradnik. Kraków: Wydawnictwo Bricolage Publishing.
Habermas, Jürgen. 2015. Teoria działania komunikacyjnego. Tłum. A. Kaniowski. Tom I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hinton, Martin, Kobierski, Miriam. 2024. „The Debating Tradition in Great Britain and The United States of America”. W Debata. Retoryka dla Demokracji, red. Agnieszka Budzyńska-Daca i Ewa Modrzejewska, 330 – 345. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Karta oceny AMPDO. 2017. Dostęp 26 lutego 2025. https://ampdo.pl/wp-content/uploads/2017/08/Karta-Oceny-AMPDO.pdf.
Karta Sędziowska Szkoła Debaty 2024/2025. 2024. Dostęp 26 lutego 2025. https://docs.google.com/document/d/1VJWdqqH8xEwyzR6I39NQqc9Z81-oaJXLqyddYtf1lrY/edit?tab=t.0.
Kisielewicz, Andrzej. 2017. Logika i argumentacja. Praktyczny kurs krytycznego myślenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Korolko, Mirosław. 1990. Sztuka retoryki. Słownik encyklopedyczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Kruszyński, Michał, Tarnowski, Bartosz. 2019. Podręcznik do debat oksfordzkich. Dostęp 25 lutego 2025. https://ksmowcow.pl/dialog-mlodziezowy-w-malej-ojczyznie.
Labuda, Wojciech. 2021. „Filozofia debaty oksfordzkiej”. W Szermierka na słowa. O debacie oksfordzkiej i nie tylko, red. Tomasz Dołęgowski i Wojciech Labuda, 307 – 407. Warszawa: Poltext.
Labuda, Wojciech, Żylicz, Piotr Olaf. 2021. „Po co debatować? Psychologiczne i społeczne efekty debatowania”. W Szermierka na słowa. O debacie oksfordzkiej i nie tylko, red. Tomasz Dołęgowski i Wojciech Labuda, 43 – 84. Warszawa: Poltext.
Manual Krakowska Szkoła Debaty 24/25 2024. Dostęp 26 lutego 2025. https://docs.google.com/document/d/1ONTFXbhuNXhd6_QmdMDFcnCY8nj2dLmWeJdx88AxcNg/edit?tab=t.0.
Nowak, Paweł. 2016. „Format Akademickich Mistrzostw Polski Debat Oksfordzkich”. W Polska między Wschodem i Zachodem. Ogólnopolski turniej debat – podręcznik do debat oksfordzkich, red. Maria Stinia, 8 – 24. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pankowski, Rafał. 2012. „O sztuce debatowania”. W W teatrze debaty oksfordzkiej. Przewodnik debatancki Szkoły Liderów, 14 – 26. Warszawa: Stowarzyszenie Szkoła Liderów.
Pastor, Kamil, Kawko, Marcin, Murawski, Michał. 2020. „Historia debat oksfordzkich”. W Szermierka na słowa. O debacie oksfordzkiej i nie tylko, red. Tomasz Dołęgowski i Wojciech Labuda, 275 – 307. Warszawa: Poltext.
Perelman, Chaim. 2002. Imperium retoryki: retoryka i argumentacja. Przeł. Mieczysław Chomicz. Red. nauk. Ryszard Kleszcz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Piosik, Jan. 2016. „Debata oksfordzka jako narzędzie dydaktyczne i wychowawcze”. W Polska między Wschodem i Zachodem. Ogólnopolski turniej debat – podręcznik do debat oksfordzkich , red. Maria Stinia, 24 – 35. Kraków: Instytut Wschodnich Inicjatyw.
Piosik, Jan. 2024. „Historia i perspektywy rozwoju debat oksfordzkich w Polsce”. W Debata. Retoryka dla Demokracji, red. Agnieszka Budzyńska-Daca i Ewa Modrzejewska, 80 – 90. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rogowska, Kinga, Buła, Krzysztof. 2024. „Sędziowanie na turniejach debat w Polsce – analiza porównawcza systemów oceny”. W Debata. Retoryka dla Demokracji, red. Agnieszka Budzyńska-Daca i Ewa Modrzejewska, 139 – 155. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rogowska, Kinga J., Kosman, Marcin i Łukowska, Aleksandra. 2024. „Formaty debat”. W Debata. Retoryka dla demokracji, red. Agnieszka Budzyńska-Daca i Ewa Modrzejewska, 345 – 394. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rogowska, Kinga, Będkowski, Marcin. 2023. „Brakujące elementy argumentów w debacie konkursowej”. Res Rhetorica 10(2):23-46. https://doi.org/10.29107/rr2023.2.2.
Sbisà, Marina. 2013. Locution, illocution, perlocution. W Pragmatics of Speech Actions, red. Marina Sbisà, Ken Turner, 22–75. Berlin, Boston: De Gruyter Mouton. https://doi.org/10.1515/9783110214383.
Szymanek, Krzysztof, Wieczorek, Krzysztof. 2021. Sztuka argumentacji. Rozszerzone ćwiczenia w badaniu argumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Tokarz, Marek. 2006. Argumentacja, perswazja, manipulacja. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Walton, Douglas, Reed, Chris, Macagno, Fabrizio. 2008. Argumentation Schemes. Cambridge: Cambridge University Press.
Walton, Douglas. 2001. „Enthymemes, Common Knowledge, and Plausible Inference”, Philosophy and Rhetoric 34(2): 93 – 112. https://doi.org/10.1353/par.2001.0010.
Wieczorek, Krzysztof. 2016. „Brakujące elementy argumentów”. Zagadnienia Naukoznawstwa 3 (209): 417 – 428. https://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-c993d160-15ba-411e-ba20-5e5406a061ed.
WUDC Debating and Judging Manual. 2015. Dostęp 26 lutego 2025. https://thedebatecorrespondent.com/wp-content/uploads/2020/04/WUDC-Debating-and-Judging-Manual.pdf.
Zasady Debaty Oksfordzkiej AMPDO. 2017. Dostęp 25 lutego 2025. https://ampdo.pl/wp-content/uploads/2017/08/AMPDO_Zasady-Debaty.pdf.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Res Rhetorica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
