Grzmią w uszach echa wojny: ku retoryce dźwięku
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2025.2.11Słowa kluczowe:
retoryka dźwiękowa, radio artystyczne, słuchowisko, retoryka wojennaAbstrakt
W artykule analizuje się trzy audycje radiowe poświęcone różnym konfliktom zbrojnym z odmiennych przedziałów czasowych, wykorzystując koncepcje gęstej i rzadkiej reprezentacji w kontekście retoryki dźwiękowej. Przedmiotem badania jest sposób dźwiękowego opowiadania o wojnie, w tym dźwiękowe środki wyrazu. Analiza ujawnia wspólne cechy audycji: powtórzenia, kakofonię i operowanie niskimi częstotliwościami, które wzmacniają przekaz emocjonalny i materialny audycji, kształtując ich estetykę i semantykę. Ponadto artykuł uwzględnia zróżnicowanie czasowe analizowanych audycji oraz ich wpływ na zastosowane środki retoryczne.
Pobrania
Bibliografia
Bardijewska, Sława. 2001. Nagie słowo. Rzecz o słuchowisku. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Barut, Arkadiusz. 2019. „Nowy materializm jako ideologia postponowoczesna.” Studia Polityczne 47 (3): 123–137. https://doi.org/10.35757/STP.2019.47.3.04
Błaszczyk, Bolesław. 2020. „Milcząca gwiazda. 1955–1964.” W: Ptacy i ludzie. Ballada dokumentalna o Eugeniuszu Rudniku, red. Bolesław Błaszczyk, 21–46. Warszawa-Łódź: Krytyka Polityczna, Muzeum Sztuki w Łodzi, Fundacja Automatophone.
Cox, Christoph. 2011. “Beyond Representation and Signification: Toward a Sonic Materialism.” Journal of Visual Culture 10 (2): 145–161. https://doi.org/10.1177/1470412911402880.
Eckstein, Justin. 2017. “Sound arguments.” Argumentation and Advocacy 53 (3): 163–180. https://doi.org/10.1080/00028533.2017.1337328.
Flø, Asbjørn Blokkum. 2018. “Materiality in Sound Art.” Organised Sound 23 (3): 225–234. https://doi.org/10.1017/S1355771818000134.
Gabryś-Sławińska, Monika. 2015. „Między chaosem a porządkiem – retoryczne zmagania z wybuchem I wojny światowej na łamach «Tygodnika Ilustrowanego».” Res Rhetorica 2: 25–51. https://doi.org/10.17380/rr2015.2.3
Goh, Annie. 2017. “Sounding Situated Knowledges: Echo in Archaeoacoustics.” Parallax 23 (3): 283–304.
Kjeldsen, Jens E. 2018. “The Rhetoric of Sound, the Sound of Arguments: Three Propositions, Three Questions, and an Afterthought for the Study of Sonic and Multimodal Argumentation.” Argumentation and Advocacy 54 (4): 364– 371. https://doi.org/10.1080/10511431.2018.1525013.
Kochan, Marek. 2023. „Wojenna retoryka przemocy w konflikcie rosyjsko-ukraińskim.” Res Rhetorica 10 (3): 63–80. https://doi.org/10.29107/rr2023.3.4.
Kowalska-Elkader, Natalia. 2024. „Rany – otwarcie. Wprowadzenie do monografii twórczości Gregory’ego Whiteheada.” Kultura-Media-Teologia 58: 157–181.
Lane, Cathy. 2006. “Voices from the Past: Compositional Approaches to Using Recorded Speech.” Organised Sound 11 (1): 3–11. https://doi.org/10.1017/S1355771806000021
Lange-Berndt, Petra. 2015. Materiality. Cambridge: MIT Press.
McGregor, Rafe. 2018. “The Problem of Thick Representation.” Contemporary Aesthetics 16 (16): artykuł 11.
Misiak, Tomasz. Olejniczak, Marcin. 2024. “Radio: An Instrument in Art – With Reference to Selected Works by Polish Artists.” Organised Sound 29 (1): 20–26. https://doi.org/10.1017/S1355771823000596
Naleppa, Götz. 2016. “On The Shore Dimly Seen: Review.” RadioDoc Review 2 (2): 1–6. https://doi.org/10.14453/rdr.v2i2.6.
Oneţ, Alina-Elena. 2024. “Rhetoric in Times of Conflict: A Study of Famous War-Time Speeches.” International Conference Knowledge-Based Organization, Sciendo 30 (2): 1–7. https://doi.org/10.2478/kbo-2024-0070.
Pietrzak, Małgorzata. 2016. Retoryka artystyczna wobec wyzwań kulturowych, edukacyjnych i peda-gogicznych XXI w. Literatura – sztuka – praktyka. Warszawa: Bel Studio.
Rudnik, Eugeniusz. b.d. Brygada śmierci, opis audycji. Dostęp: 1 kwietnia 2020. https://ninateka.pl/audio/brygada-smierci-utwor-radiowy-na-glos-recytujacy-i-tasme.
Rzepecka, Marta. 2019. “Rhetorical Continuity and Shifts in War Messages: George H.W. Bush and George W. Bush on Iraq.” Journal of Modern Languages 10 (2): 226–238. https://doi.org/10.19195/1899-5101.10.2(19).5
Stasiowska, Justyna. 2015. „Zrób sobie noise: problematyka badań nad percepcją dźwięków.” W: Wobec kanonu: problemy metodologiczne, red. Marta Kacwin-Duman, Jakub Papuczys, Justyna Stasiowska, 115–143. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Szczecińska, Ewa. 2012. „Brygada śmierci po latach z Krzysztofem Pendereckim i Eugeniuszem Rudnikiem.” Rozmowa opublikowana online w folderze pt. Krzysztof Penderecki: Brygada śmierci oraz Kadisz. Lublin: Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”. Dostęp: 25 marca 2025. https://biblioteka.teatrnn.pl/Content/41085/brygada_smierci_folder.pdf.
Thompson, Marie. 2017. “Whiteness and the Ontological Turn in Sound Studies.” Parallax 23 (3): 266–282.
Whitehead, Gregory. 1989. “Who’s There? Notes on the Materiality of Radio Art.” Art & Text 31: 10–13.
Whitehead, Gregory. 2025. “Wings of Eros on Birds of Prey: Notes on the Poetics and Politics of Radio Art.” W: Listen Up! Radio Art in the USA, red. Anne Thurmann-Jajes, Regine Beyer. Bielefeld: Transcript publishing.
Wojtak, Maria. 2001. „Styl urzędowy.” W: Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński,155–171. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Wojtak, Maria. 2004–2005. „Genologia tekstów użytkowych.” Postscriptum 2 (1): 156–171.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Res Rhetorica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
