The rhetoric of anger: A case study of Polish farmers’ protests against the import of grain from Ukraine
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2025.2.5Słowa kluczowe:
retoryka gniewu, protest rolników, slogan, medialna komunikacja politycznaAbstrakt
Niniejszy artykuł przedstawia analizę różnych wymiarów komunikacji perswazyjnej podczas akcji protestacyjnych, które polscy rolnicy podejmowali w przestrzeni publicznej w latach 2023 i 2024, zakłócając tym samym porządek społeczny. Źródłem informacji na temat strajków jest popularny, ogólnoinformacyjny portal rmf24.pl, który przygotował specjalny raport poświęcony tym wydarzeniom. Analiza opiera się na paradygmacie retoryki gniewu, która jest omówiona na początku artykułu przez porównanie z mową nienawiści, retoryką przemocy i pokrewnymi pojęciami. W badaniu wykorzystano kilka podejść metodologicznych z pogranicza nauk społecznych i humanistycznych, w tym analizę dyskursu, analizę semiotyczną oraz analizę działań. Ostatnia sekcja podsumowuje, w jaki sposób protesty polskich rolników można umiejscowić w retoryce gniewu i wskazuje obszary dalszych badań.
Pobrania
Bibliografia
Aristotle. 2016. Rhetoric, trans. W. Rhys Roberts. Arcadia Ebook. https://www.everand.com/read/309485673/Rhetoric.
Aulich, Jim. 2019. “13 Conclusion: Reflections on Protest and Political Transformation since 1789.” In: The Aesthetics of Global Protest: Visual Culture and Communication, ed. Aidan McGarry et al. Amsterdam: Amsterdam University Press. https://doi.org/10.1515/9789048544509-017
Benedikt, Antoni. 2004. Reklama jako proces komunikacji. Wrocław: Astrum.
Berger, Arthur A. 2019. “Semiotic Analysis.” In: Media Analysis Techniques. London: Sage Publications.
Burke, Kenneth. 1977. „Tradycyjne zasady retoryki,” trans. K. Biskupski. Pamiętnik Literacki 68(2): 219-250.
Cameron, Colin G. 2022. “The Rhetoric of Blame: A Rhetorical Framing Analysis of Othering and Blame in Historical Health Crises.” Master’s Thesis, The University of Southern Mississippi.
Chałupnik, Małgorzata, and Gavin Brookes. 2022. “Discursive Acts of Resistance: A Multimodal Critical Discourse Analysis of All-Poland Women’s Strike’s Social Media.” Gender and Language 16(3): 308–333.
Childers, Jay P. 2024. “Abolitionist John Brown, Gun Clubs, and the Rhetoric of Physical Violence.” In: The Routledge Handbook of Rhetoric and Power, ed. Nathan Crick. New York and London: Routledge.
Childers, Jay P. 2022. “The Rhetoric of Physical Violence.” Rhetoric and Public Affairs 25 (3): 1–23. https://doi.org/10.14321/rhetpublaffa.25.3.0001
Czubak, Wawrzyniec, Sławomir Kalinowski, and Benedykt Pepliński. 2024. „Ziarno niezgody: Analiza protestów rolniczych.” Accessed April 4, 2025. https://www.ifp.org.pl/wp-content/uploads/2024/03/IFP_raport_Ziarno_niezgody-analiza_protestow_rolicznych.pdf
Danielewski, Michał. 2024. „Sondaż Ipsos: masowe poparcie dla protestu rolników. Zielony Ład oraz interes Ukrainy się nie liczą.” OKO.Press, February 27. https://oko.press/sondaz-ipsos-masowe-poparcie-dla-protestu-rolnikow
Dawidziak-Kładoczna, Małgorzata. 2021. „Multimodalność jako narzędzie perswazji w nowej ewangelizacji i katechizacji (na przykładzie Vloga Mocno stronniczy ojców Adama Szustaka i Tomasza Nowaka).” Res Rhetorica 8(1): 24–40. https://doi.org/10.29107/rr2021.1.2.
Dijk van, Teun A. 2001. „Badania nad dyskursem.” In: Dyskurs jako struktura i proces, ed. Teun A. van Dijk, trans. Grzegorz Grochowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Felmlee Diane, Justine Blanford, Stephen Matthews, and Andrew MacEachren. 2020. “The Geography of Sentiment Towards the Women’s March of 2017.” PLOS ONE. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0233994.
Flynn, Francis J. 2000. “No News Is Good News: The Relationship Between Media Attention and Strike Duration Industrial Relations.” A Journal of Economy and Society 39(1): 139–160.
Gage, Molly. 2018. “Anger as a Tool of Persuasion.” Modern Writing Services. Accessed March 23, 2025. https://www.modernwritingservices.com/2018/10/03/anger-as-a-tool-of-persuasion/
Gasiul, Henryk. 2007. Teorie emocji i motywacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Głażewska, Ewa, and Urszula Kusio. 2012. Komunikacja niewerbalna. Płeć i kultura. Wybrane zagadnienia. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Głowiński, Michał. 2007. „Retoryka nienawiści”. Nauka 2: 19–27. https://nauka-pan.pl/index.php/nauka/article/view/421/416.
Harlow, Summer, and Erica Ciszek. 2025. “Transcending the Protest Paradigm: Rearticulating Journalism and Activism During Political Upheaval.” International Journal of Communication 19: 1701–1720.
Hart, Christopher, and Darren Kelsey. 2019. “Introduction.” In: Discourses of Disorder Riots, Strikes and Protests in the Media, ed. Christopher Hart, and Darren Kelsey, 1–13. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Ivić, Sanja, and Rajko Petrović. 2020. “The Rhetoric of Othering in a Time of Pandemic: Labeling COVID-19 as a ‘Foreign Virus’ in Public Discourse.” Kultura Polisa 17(43): 421–433.https://kpolisa.com/index.php/kp/article/view/211
Kampka, Agnieszka. 2020. „Wizualna analiza dyskursu na Instagramie – możliwości i ograniczenia.” Przegląd Socjologii Jakościowej 16(4): 86–103. http://dx.doi.org/10.18778/1733-8069.16.4.0.
Karcher, Katharina. 2019. “‘Deeds not Words!’ A Comparative Analysis of Feminist Militancy in Pre- and Post-1968 Europe.” In: Gender, Emancipation, and Political Violence: Rethinking the Legacy of 1968, ed. Sarah Colvin, Katharina Karcher. London and New York: Routledge.
Kiełbiewska, Anna. 2018. „Retoryka ‘czarnego marszu.’ Na materiale haseł prezentowanych w przestrzeni publicznej.” Res Rhetorica 5(3): 2–21. https://doi.org/10.29107/rr2018.3.1
Kochan, Marek. 2019. „Retoryka przemocy: nakłanianie i legitymizacja.” Studia Slavica 23(1): 53–73.
Królikowski, Janusz. 2018. „Czy gniew zawsze jest grzechem?” Verbum Vitae 33: 445–461.
Kubisa, Julia. 2016. “Gendered Division of Trade Union Protests? Strategies, Activities and Outcomes of Union Activity Among Miners and Nurses in Poland.” Transfer 22(3): 331–345. http://dx.doi.org/10.1177/1024258916650409.
Leith, Sam. 2011. You Talkin’ to Me? Rhetoric from Aristotle to Obama. London: Profile Books.https://www.everand.com/read/587755142/You-Talkin-To-Me-Rhetoric-from-Aristotle-to-Obama.
Lewandowski, Marcin. 2011. “The Rhetoric of Violence in Polish and English Soccer Reporting.” Język. Komunikacja. Informacja 5: 87–99.
Markiewka, Tomasz S. 2020. Gniew. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Mautner, Gerlinde. 2011. „Analiza gazet, czasopism i innych mediów drukowanych.” In: Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych, ed. Ruth Wodak, Michał Krzyżanowski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.
McCombs, Maxwell, and Salma Ghanem. 2001. “The Convergence of Agenda Setting and Framing.” In: Framing Public Life. Perspectives on Media and Our Understanding of the Social World, ed. Stephen Reese, Oscar Gandy, and August Grant. Mahwah: Routledge.
Nowakowska, Ewelina, Leśniewicz, Kacper, and Michał Wenzel. 2025. „Ciągłość i nieciągłość wiejskich ruchów społecznych w Polsce – tożsamości, repertuary protestu i strategie działania.” Kultura i Społeczeństwo 69(1): 159–183.
Ornatowski, Cezar M. 2021. „Retoryka uzbrojona: walka o świadomość we współczesnej przestrzeni medialnej.” Res Rhetorica 8(4): 14–39. https://doi.org/10.29107/rr2021.4.1
Petlyuchenko Nataliya, and Anna Artiukhova. 2015. “Aggressive Rhetoric: Prosodic and Kinetic Means.” In: Gesture and Speech in Interaction 4th edition. Conference Proceedings: 191–194. Nantes.
„Protest rolników. Raport”. 2024. RMF24. Accessed March 13, 2025. https://www.rmf24.pl/raporty/raport-protesty-rolnikow/fakty.
Rawski, Tomasz, Agnieszka Kwiatkowska, and Hubert Plisiecki. 2024. „Retoryka wykluczenia a retoryka uwiarygodnienia: ‘prawdziwi Polacy’ w dyskursie parlamentarnymi.” Res Rhetorica 11(1): 28–51. https://doi.org/10.29107/rr2024.1.2.
Siméant, Johanna, and Traïni, Christophe. 2016. Bodies in Protest: Hunger Strikes and Angry Music. Amsterdam University Press.
Tomczyk, Grzegorz. 2024. „Rolnicze protesty w Wielkiej Brytanii i Francji. Niemcy będą następne?” Farmer.pl, November 11, https://www.farmer.pl/fakty/rolnicze-protesty-w-wielkiej-brytanii-i-francji-niemcy-beda-nastepne,154096.html.
Waszkiewicz-Raviv, Alicja. 2023. „Propaganda wizualna – media, mechanizmy i wybrane techniki wpływu.” Studia Medioznawcze 24(3): 276–289. https://doi.org/10.33077/uw.24511617.sm.2023.3.758
Witosz, Bożena. 2010. „O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej.” Tekst i Dyskurs – Text und Diskurs 3: 9–25.
Wouters, Ruud. 2019. “The persuasive power of protest. How protest wins public support.” Social Forces 98(1): 403–426.
Zagacki, Kenneth S., and Patrick A. Boleyn-Fitzgerald. 2006. “Rhetoric and Anger.” Philosophy & Rhetoric 39(4): 290–309.
Ziółkowski, Przemysław. 2020. „Strajk nauczycieli w 2019 r.” Zeszyty Naukowe WSG. Edukacja – Rodzina – Społeczeństwo 5: 245–269.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Res Rhetorica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
