Oratorstwo w nauczaniu retoryki: status i perspektywy

Abstrakt

W artykule poruszone zostało zagadnienie wykorzystania oracji jako materiału w nauczaniu retoryki oraz problem dostępności i funkcjonalności źródeł zawierających historyczne i współczesne oracje w języku polskim. W części pierwszej przedstawiono podstawowe sposoby funkcjonowania materii oratorskiej w tradycji retorycznej, w szkole rzymskiej i polskiej XVI-XVIII w., formułując na tej podstawie wskazanie dla współczesnego kształcenia retorycznego, by wykorzystywać przykłady „najlepszych mówców”. Sondażowa analiza sylabusów przedmiotów retorycznych prowadzonych na polskich uniwersytetach pokazała dość ograniczone, mimo częstej praktyki wygłaszania własnych przemówień, odwoływanie się do tekstów mów. Wiąże się to prawdopodobnie z brakami w zakresie dostępności źródeł. Zdiagnozowano je jako efekt trudności obiektywnych, wynikających ze specyfiki funkcjonowania oratorstwa i jej konsekwencji w postaci różnych typów wydań, w których pojawiają się historyczne i współczesne mowy. Następnie spojrzano na status oratorstwa w nauczaniu retoryki z perspektywy studenta, podstawą analizy stała się ankieta pilotażowa. Potwierdziła ona duże zainteresowanie kształceniem retorycznym i zrozumienie praktycznej przydatności retoryki przy zaskakująco niskim poziomie znajomości oratorstwa (w tym szczególnie polskiego). W podsumowaniu podkreślono fundamentalne znaczenie analizy autentycznych mów dla praktyki nauczania (wzorcowość, organiczność, sytuacyjność, waloryzacja argumentów) i sformułowano jako postulat oraz zobowiązanie dla środowiska akademickiego stworzenie nowoczesnej, naukowej bazy oratorstwa, proponującej kanon tekstowy dla dalszych, popularyzatorskich działań.