Dawne i nowe teorie spiskowe. Tworzenie i analiza opowiadań – warsztaty retoryczne
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2024.4.4Słowa kluczowe:
teorie spiskowe, narracja, paradygmat narracyjny, retoryka narracji, retoryka w edukacjiAbstrakt
W artykule przedstawiono założenia, przebieg i efekty rozwijających kompetencje retoryczne zajęć skierowanych do studentów dziennikarstwa. Punktem wyjścia był paradygmat narracyjny Waltera Fishera, który może być wykorzystany zarówno w analizie, jak i tworzeniu własnych narracji. Posłużył on jako rama do omówienia zjawiska teorii spiskowych. W ramach zajęć studenci wypełniali ankiety badające ich stosunek do tego typu narracji, tworzyli własne teksty narracyjne, a także analizowali je w oparciu o zaproponowane kryteria. Artykuł przedstawia wnioski z kolejnych etapów tego doświadczenia dydaktycznego, by podkreślić jego zalety, a także potencjalne zastrzeżenia, jako narzędzia rozwijającego umiejętności krytycznego myślenia, twórczego pisania oraz refleksji nad obecnością narracji spiskowych w przestrzeni medialnej.
Pobrania
Bibliografia
Basham, Lee. 2014. Złowrogi spisek światowy, W Struktura teorii spiskowych. Antologia, red. Franciszek Czech, 113-130, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Butter, Michael. 2022. Teorie spiskowe. Nic nie jest takie, na jakie wygląda, tłum. Joanna Gilewicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Cialdini, Robert. 2011. Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, tłum. Bogdan Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Chudy, Łukasz. 2021. „Zjawisko fake newsów w opiniach respondentów”. Naukowy Przegląd Dziennikarski, 2(38): 8-26.
Czech, Franciszek. 2020. „Mit Magdalenki i media społecznościowe. O popularyzacji narracji spi-skowych, zanim stały się modne w internecie”. Czas Kultury, 3: 87-94.
Fisher, Walter R. 1978. “Toward a Logic of Good Reasons”. Quarterly Journal of Speech, 64: 376-384.
Fisher, Walter R. 1980. “Rationality and the Logic of Good Reasons”. Philosophy and Rhetoric, 35: 121-130.
Fisher, Walter R. 1984. “Narration as a Human Communication Paradigm: The Case of Public Moral Argument”. Communication Monographs, 51(1): 1-22.
Fisher, Walter R. 1985. “The narrative paradigm: An elaboration”. Communication Monographs, 52: 347-367.
Fisher, Walter R. 1987. Human Communication as Narration: Toward a Philosophy of Reason, Value, and Action. Columbia, SC: University of South Carolina Press.
Fisher, Walter R. 1989. “Clarifying the Narrative Paradigm”. Communication Monographs, 56(1), 55-58.
Fleischer, Michael. 2018. Notatki 3, Wrocław: Wydział Filologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego i Wydawnictwo LIBRON.
Griffin, Em. 2003. Podstawy komunikacji społecznej, tłum. Olga i Wojciech Kubińscy, Magdalena Kacmajor. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Guzowski, Janusz. 2016. „Psychologiczne źródła teorii spiskowych”. Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris, 33(2): 87-100.
Hallin, Daniel C. 1986. The »Uncensored War«: The Media and Vietnam. New York and Oxford: Oxford University Press.
Hobart, Melissa. 2013. “My Best Friend's Brother's Cousin Knew This Guy Who…: Hoaxes, Legends, Warnings, and Fisher's Narrative Paradigm”. Communication Teacher, 27(2): 90-93.
Identifying conspiracy theories. s.a. European Commission, https://commission.europa.eu/strate¬gy-and-policy/coronavirus-response/fighting-disinformation/identifying-conspiracy-theories_en [dostęp: 3.09.2024].
Iversen, Stefan. 2014. Narratives in Rhetorical Discourse. W Handbook of Narratology, red. Peter Hühn, Jan Christoph Meister, John Pier, Wolf Schmid, 575-586, Berlin, München, Boston: De Gruyter.
Lichański, Jakub Z. 2019. Retoryka - wartości: sprzeczność, marzenie czy fakt? W Retoryka i wartości, red. Agnieszka Budzyńska-Daca, Ewa Modrzejewska, 15-26, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
McClure, Kevin. 2009. “Resurrecting the Narrative Paradigm: Identification and the Case of Young Earth Creationism”. Rhetoric Society Quarterly, 2: 189-211.
Moscovici, Serge. 2014. Mentalność spiskowa W Struktura teorii spiskowych. Antologia, red. Franciszek Czech, 53-74, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Oramus, Marek. 2019. Kto tak naprawdę był na Księżycu? Ludzie czy Obcy? https://www.rp.pl/ko-smos/art1229761-kto-tak-naprawde-byl-na-ksiezycu-ludzie-czy-obcy [dostęp: 15.06.2024].
Przybyła-Dumin, Agnieszka. 2020. „Legenda miejska i podanie wierzeniowe – rozważania genolo-giczne. Wybrane aspekty”. Media i Społeczeństwo, 13: 120-130.
Rowland, Robert C. 1987. “Narrative: Mode of discourse or paradigm?” Communication Monographs, 54(3): 264-275.
Rowland, Robert C. 2009. The Narrative Perspective. W Rhetorical Criticism. Perspectives in Action, red. Jim A. Kuypers, 117-142, Lanham: Lexington Books.
Sidyk, Dagmara. 2024. Zniekształcenie informacji dziennikarskiej W Leksykon terminów medial¬nych, t. 2 [M/Z], red. Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Krystyna Doktorowicz, Paweł Płaneta, Ryszard Filas, 531, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Sunstein, Cass, Vermeule, Adrian. 2009. „Conspiracy Theories: Causes and Cures”. The Journal of Political Philosophy, 17(2): 202-227.
Tichoniuk-Wawrowicz, Ewa. 2017. „Reportaż a emocje na przykładzie Quel giorno sulla Luna Oriany Fallaci”. Literaturoznawstwo, 11: 99-114.
Veltzé, Karina. 2021. „Zaprzeczenie jako forma oswajania sytuacji kryzysowej. Teorie spiskowe wokół pandemii wywołanej koronawirusem wśród społeczności internetowych”. Com.press, 4(1): 22-35.
Weichert, Stephan. 2023. „(Nie)odporni na newsy”. Press, 07-08: 78-81.
Wasilewski, Jacek. 2024. Interpretacja a sfera konsensusu i kontrowersji w mediach W Leksykon ter-minów medialnych, t. 1 [A/L], red. Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Krystyna Doktorowicz, Paweł Płaneta, Ryszard Filas, 311, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Wasilewski, Jacek. 2012. Opowieści o Polsce. Retoryka narracji. Warszawa: Studio Headmade.
WSJP.pl (Wielki Słownik Języka Polskiego), https://wsjp.pl/haslo/podglad/29000/spisek [dostęp: 3.09.2024].
Załęska, Maria. 2016. Autorytet i argument z autorytetu w kontekście krytyki: ipse dixit, ergo...? W Retoryka – wiedza – krytyka, red. Maria Załęska, 57-82, Warszawa: Polskie Towarzystwo Retoryczne.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Res Rhetorica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
