Dawne i nowe teorie spiskowe. Tworzenie i analiza opowiadań – warsztaty retoryczne

Autor

  • Paweł Sarna Uniwersytet Śląski w Katowicach
  • Ewelina Tyc UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH, INSTYTUT JĘZYKOZNAWSTWA

DOI:

https://doi.org/10.29107/rr2024.4.4

Słowa kluczowe:

teorie spiskowe, narracja, paradygmat narracyjny, retoryka narracji, retoryka w edukacji

Abstrakt

W artykule przedstawiono założenia, przebieg i efekty rozwijających kompetencje retoryczne zajęć skierowanych do studentów dziennikarstwa. Punktem wyjścia był paradygmat narracyjny Waltera Fishera, który może być wykorzystany zarówno w analizie, jak i tworzeniu własnych narracji. Posłużył on jako rama do omówienia zjawiska teorii spiskowych. W ramach zajęć studenci wypełniali ankiety badające ich stosunek do tego typu narracji, tworzyli własne teksty narracyjne, a także analizowali je w oparciu o zaproponowane kryteria. Artykuł przedstawia wnioski z kolejnych etapów tego doświadczenia dydaktycznego, by podkreślić jego zalety, a także potencjalne zastrzeżenia, jako narzędzia rozwijającego umiejętności krytycznego myślenia, twórczego pisania oraz refleksji nad obecnością narracji spiskowych w przestrzeni medialnej.

Pobrania

Statystyki pobrań niedostępne.

Biogramy autorów

  • Paweł Sarna - Uniwersytet Śląski w Katowicach

    Paweł Sarna, dr hab., jest profesorem uczelni i członkiem zespołu badawczego „Kartografia nowych mediów i sfery cyfrowej” w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Jest autorem kilku książek i artykułów poświęconych retoryce medialnej, związkom literatury i mediów oraz prasie Górnego Śląska. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na retoryce medialnej, gatunkach dziennikarskich i prasie drukowanej.

  • Ewelina Tyc - UNIWERSYTET ŚLĄSKI W KATOWICACH, INSTYTUT JĘZYKOZNAWSTWA

    W bazie czasopisma. 

Bibliografia

Basham, Lee. 2014. Złowrogi spisek światowy, W Struktura teorii spiskowych. Antologia, red. Franciszek Czech, 113-130, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.

Butter, Michael. 2022. Teorie spiskowe. Nic nie jest takie, na jakie wygląda, tłum. Joanna Gilewicz. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Cialdini, Robert. 2011. Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka, tłum. Bogdan Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Chudy, Łukasz. 2021. „Zjawisko fake newsów w opiniach respondentów”. Naukowy Przegląd Dziennikarski, 2(38): 8-26.

Czech, Franciszek. 2020. „Mit Magdalenki i media społecznościowe. O popularyzacji narracji spi-skowych, zanim stały się modne w internecie”. Czas Kultury, 3: 87-94.

Fisher, Walter R. 1978. “Toward a Logic of Good Reasons”. Quarterly Journal of Speech, 64: 376-384.

Fisher, Walter R. 1980. “Rationality and the Logic of Good Reasons”. Philosophy and Rhetoric, 35: 121-130.

Fisher, Walter R. 1984. “Narration as a Human Communication Paradigm: The Case of Public Moral Argument”. Communication Monographs, 51(1): 1-22.

Fisher, Walter R. 1985. “The narrative paradigm: An elaboration”. Communication Monographs, 52: 347-367.

Fisher, Walter R. 1987. Human Communication as Narration: Toward a Philosophy of Reason, Value, and Action. Columbia, SC: University of South Carolina Press.

Fisher, Walter R. 1989. “Clarifying the Narrative Paradigm”. Communication Monographs, 56(1), 55-58.

Fleischer, Michael. 2018. Notatki 3, Wrocław: Wydział Filologiczny Uniwersytetu Wrocławskiego i Wydawnictwo LIBRON.

Griffin, Em. 2003. Podstawy komunikacji społecznej, tłum. Olga i Wojciech Kubińscy, Magdalena Kacmajor. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Guzowski, Janusz. 2016. „Psychologiczne źródła teorii spiskowych”. Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris, 33(2): 87-100.

Hallin, Daniel C. 1986. The »Uncensored War«: The Media and Vietnam. New York and Oxford: Oxford University Press.

Hobart, Melissa. 2013. “My Best Friend's Brother's Cousin Knew This Guy Who…: Hoaxes, Legends, Warnings, and Fisher's Narrative Paradigm”. Communication Teacher, 27(2): 90-93.

Identifying conspiracy theories. s.a. European Commission, https://commission.europa.eu/strate¬gy-and-policy/coronavirus-response/fighting-disinformation/identifying-conspiracy-theories_en [dostęp: 3.09.2024].

Iversen, Stefan. 2014. Narratives in Rhetorical Discourse. W Handbook of Narratology, red. Peter Hühn, Jan Christoph Meister, John Pier, Wolf Schmid, 575-586, Berlin, München, Boston: De Gruyter.

Lichański, Jakub Z. 2019. Retoryka - wartości: sprzeczność, marzenie czy fakt? W Retoryka i wartości, red. Agnieszka Budzyńska-Daca, Ewa Modrzejewska, 15-26, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.

McClure, Kevin. 2009. “Resurrecting the Narrative Paradigm: Identification and the Case of Young Earth Creationism”. Rhetoric Society Quarterly, 2: 189-211.

Moscovici, Serge. 2014. Mentalność spiskowa W Struktura teorii spiskowych. Antologia, red. Franciszek Czech, 53-74, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.

Oramus, Marek. 2019. Kto tak naprawdę był na Księżycu? Ludzie czy Obcy? https://www.rp.pl/ko-smos/art1229761-kto-tak-naprawde-byl-na-ksiezycu-ludzie-czy-obcy [dostęp: 15.06.2024].

Przybyła-Dumin, Agnieszka. 2020. „Legenda miejska i podanie wierzeniowe – rozważania genolo-giczne. Wybrane aspekty”. Media i Społeczeństwo, 13: 120-130.

Rowland, Robert C. 1987. “Narrative: Mode of discourse or paradigm?” Communication Monographs, 54(3): 264-275.

Rowland, Robert C. 2009. The Narrative Perspective. W Rhetorical Criticism. Perspectives in Action, red. Jim A. Kuypers, 117-142, Lanham: Lexington Books.

Sidyk, Dagmara. 2024. Zniekształcenie informacji dziennikarskiej W Leksykon terminów medial¬nych, t. 2 [M/Z], red. Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Krystyna Doktorowicz, Paweł Płaneta, Ryszard Filas, 531, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Sunstein, Cass, Vermeule, Adrian. 2009. „Conspiracy Theories: Causes and Cures”. The Journal of Political Philosophy, 17(2): 202-227.

Tichoniuk-Wawrowicz, Ewa. 2017. „Reportaż a emocje na przykładzie Quel giorno sulla Luna Oriany Fallaci”. Literaturoznawstwo, 11: 99-114.

Veltzé, Karina. 2021. „Zaprzeczenie jako forma oswajania sytuacji kryzysowej. Teorie spiskowe wokół pandemii wywołanej koronawirusem wśród społeczności internetowych”. Com.press, 4(1): 22-35.

Weichert, Stephan. 2023. „(Nie)odporni na newsy”. Press, 07-08: 78-81.

Wasilewski, Jacek. 2024. Interpretacja a sfera konsensusu i kontrowersji w mediach W Leksykon ter-minów medialnych, t. 1 [A/L], red. Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Krystyna Doktorowicz, Paweł Płaneta, Ryszard Filas, 311, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.

Wasilewski, Jacek. 2012. Opowieści o Polsce. Retoryka narracji. Warszawa: Studio Headmade.

WSJP.pl (Wielki Słownik Języka Polskiego), https://wsjp.pl/haslo/podglad/29000/spisek [dostęp: 3.09.2024].

Załęska, Maria. 2016. Autorytet i argument z autorytetu w kontekście krytyki: ipse dixit, ergo...? W Retoryka – wiedza – krytyka, red. Maria Załęska, 57-82, Warszawa: Polskie Towarzystwo Retoryczne.

Pobrania

Opublikowane

31-12-2024

Jak cytować

Sarna, Paweł, and Ewelina Tyc. 2024. “Dawne I Nowe Teorie Spiskowe. Tworzenie I Analiza Opowiadań – Warsztaty Retoryczne”. Res Rhetorica 11 (4): 57-76. https://doi.org/10.29107/rr2024.4.4.