Constructing alternative futures of Poland: (de)legitimizing conflict, populist stance and liberal politics in leadership and campaign discourse
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2025.2.1Słowa kluczowe:
dyskurs konfliktu, dyskurs legitymizacji politycznej, retoryka populizmu, polaryzacja, analiza dyskursywno-retorycznaAbstrakt
Wychodząc od krytycznej analizy i wniosków zawartych w pracy (Cap 2024), artykuł poszerza aparat krytyczno-kognitywnych badań nad dyskursem o narzędzia teorii retoryki, na rzecz zintegrowanego, kompleksowego studium dyskursu legitymizacji przywództwa czołowych polskich partii politycznych w latach 2015-2023. Pierwsza część bierze pod lupę konserwatywno-prawicowy dyskurs partii rządowej PiS, analizując takie zjawiska jak polaryzacja ideologiczna, dyskursywny populizm, strategia tworzenia konfliktu oraz zarządzanie wywołanym kryzysem. Druga część tekstu bada liberalno-lewicowy dyskurs trzech partii opozycyjnych w zwycięskiej kampanii parlamentarnej 2023. Artykuł porównuje oba typy dyskursów, stawiając tezy dotyczące zakresu efektywności nacechowanego ideologią konfliktu dyskursu populistycznego. Autor dowodzi, że ultraradykalny dyskurs populistyczny oparty o strategie tworzenia zagrożenia i podziałów społecznych jest niezwykle efektywnym i silnym narzędziem politycznym, zdolnym trwale wspierać przywództwo w długim okresie czasu. Jednak w jeszcze dalszej perspektywie, dyskurs ten podlega wielu nieuchronnym ograniczeniom, wynikającym z braku elastyczności w adresowaniu zarówno przeszłych, jak i przyszłych zdarzeń i zjawisk historyczno-politycznych.
Pobrania
Bibliografia
Ansell, Chris, Arjen Boin, and Paul‘t Hart. 2014. “Political Leadership in Times of Crisis.” In: The Oxford Handbook of Political Leadership, ed. R. A. Rhodes and Paul‘t Hart, 418–433. Oxford: Oxford University Press.
Campbell, Karlyn, K. 2005. “Agency: Promiscuous and Protean.” Communication and Critical/Cultural Studies 2: 1–19. https://doi.org/10.1080/1479142042000332134
Cap, Piotr. 2013. Proximization: The Pragmatics of Symbolic Distance Crossing. Amsterdam: John Benjamins.
Cap, Piotr. 2017. The Language of Fear: Communicating Threat in Public Discourse. Basingstoke: Palgrave.
Cap, Piotr. 2022. The Discourse of Conflict and Crisis: Poland’s Political Rhetoric in the European Perspective. London: Bloomsbury.
Cap, Piotr. 2024. “Discourses of Leadership in the 2015-2023 Poland: From Conflict and Crisis, toa ‘Smiling State’.” Discourse & Society 36. https://doi.org/10.1177/09579265241271490
Chilton, Paul. 2004. Analyzing Political Discourse: Theory and Practice. London: Routledge.
Chilton, Paul. 2010. “From Mind to Grammar: Coordinate Systems, Prepositions, Constructions.”In: Language, Cognition and Space: The State of the Art and New Directions, ed. Vyvyan Evans and Paul Chilton, 640–671. London: Equinox.
Chilton, Paul. 2011. “Deictic Space Theory (DST): The Fundamental Theory and Its Applications.” Paper presented at the 42nd Poznań Linguistic Meeting, Poznań, May, 1–3, 2011.
Chilton, Paul. 2014. Language, Space and Mind: The Conceptual Geometry of Linguistic Meaning. Cambridge: Cambridge University Press.
Cordova, Nathaniel. 2004. “The Constitutive Force of the Catecismo del Pueblo in Puerto Rico’s Popular Democratic Party Campaign of 1938-1940.” Quarterly Journal of Speech 90: 212–233.
Dunmire, Patricia. 2005. “Preempting the Future: Rhetoric and Ideology of the Future in Political Discourse.” Discourse & Society 16: 481–513. https://doi.org/10.1177/0957926505053052
Dunmire, Patricia. 2011. Projecting the Future through Political Discourse: The Case of the Bush Doctrine. Amsterdam: John Benjamins.
Evans, Vyvyan, and Paul Chilton, eds. 2010. Language, Cognition and Space: The State of the Art and New Directions. London: Equinox.
Fauconnier, Gilles, and Mark Turner. 2002. The Way We Think: Conceptual Blending and the Mind’s Hidden Complexities. New York, NY: Basic Books.
Gardulska, Alicja. 2024. „Wybory wolne ale nieuczciwe? Wnioski z obywatelskiej kontroli.” Gazeta Wyborcza, January 16, 2024. https://wyborcza.pl/7,75398,30598401,wybory-wolne-ale-nieuczciwe-wnioski-z-obywatelskiej-kontroli.html
Hart, Christopher. 2010. Critical Discourse Analysis and Cognitive Science: New Perspectives on Immigration Discourse. Basingstoke: Palgrave.
Hart, Christopher. 2014. Discourse, Grammar and Ideology: Functional and Cognitive Perspectives. London: Bloomsbury.
Hart, Christopher. 2018. “Cognitive Linguistic Critical Discourse Studies: Connecting Language and Image.” In: The Routledge Handbook of Language and Politics, ed. Ruth Wodak and Bernhard Forchtner, 141–159. London: Routledge.
Hayden, Jacqueline. 2020. “Solidarity at 40: How the Union that Brought Down Communism Became a Conservative Government Ally.” Notes from Poland, https://notesfrompoland.com/2020/08/28/solidarity-at-40-how-the-union-that-brought-down-communism-became-a-conservative-government-ally/
Hoff-Clausen, Elisabeth. 2018. “Rhetorical Agency: What Enables and Restrains the Power of Speech?” In: Handbook of Organizational Rhetoric and Communication, ed. Robert L. Heath and Øyvind Ihlen, 287–299. Hoboken, NJ: Wiley-Blackwell.
Ingram, David. 2014. “Poverty Knowledge, Coercion, and Social Rights: A Discourse Ethical Contribution to Social Epistemology.” In: Poverty, Agency, and Human Rights, ed. Diana T. Meyers, 43–67. Oxford: Oxford University Press.
Johnson, Mark. 1987. The Body in the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Imagination, and Reason. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Johnstone, Barbara, and Christopher Eisenhart. 2008. Rhetoric in Detail: Discourse Analyses of Rhetorical Talk and Text. Amsterdam: John Benjamins.
Koller, Veronika, Susanne Kopf, and Marlene Miglbauer, eds. 2019. Discourses of Brexit. London: Routledge.
Koszowy Marcin, Katarzyna Budzyńska, Martín Pereira-Fariña, and Rory Duthie. 2022. “From Theory of Rhetoric to the Practice of Language Use: The Case of Appeals to Ethos Elements.” Argumentation 36: 123–149. https://link.springer.com/article/10.1007/s10503-021-09564-0
Lakoff, George, and Mark Johnson. 1980. Metaphors We Live By. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Mann, William, and Sandra Thompson. 1988. “Rhetorical Structure Theory: A Theory of Text Organization.” Text 8: 243–281.
Miller, Carolyn R. 2007. “What Can Automation Tell Us about Agency?” Rhetoric Society Quarterly 37: 137–157.
Musolff, Andreas. 2016. Political Metaphor Analysis: Discourse and Scenarios. London: Bloomsbury.
Musolff, Andreas. 2021. “Researching Political Metaphor Cross-culturally: English, Hungarian, Greek and Turkish L1-based Interpretations of the Nation as Body Metaphor.” Journal of Pragmatics 183: 121–131. https://doi.org/10.1016/j.pragma.2021.07.011
Norris, Pippa, and Ronald Inglehart. 2018. Cultural Backlash: Trump, Brexit and Authoritarian Populism. Cambridge: Cambridge University Press.
Oddo, John. 2018. The Discourse of Propaganda: Case Studies from the Persian Gulf War and the War on Terror. University Park, PA: The Pennsylvania State University Press.
Reisigl, Martin, and Ruth Wodak. 2001. Discourse and Discrimination: Rhetorics of Racism and Anti-Semitism. London: Routledge.
Ridolfo, Jim, and Danielle De Voss. 2009. “Composing for Recomposition: Rhetorical Velocity and Delivery.” Kairos: A Journal of Rhetoric, Technology, and Pedagogy 13: 20–35.
Rubinelli, Sara. 2022. “Rhetoric as the Art of Persuasion in the Greek and Roman Worlds.” In: Handbook of Political Discourse, ed. Piotr Cap, 23–35. Cheltenham: Edward Elgar.
Schmölz, Birgit. 2019. “Misunderstanding, Conflict and Divisions between the Visegrad Group and the European Union: An Analytical Discourse Beyond the Public Cliché of the Migration Crisis.” CES Working Papers 11: 22–34.
Simons, Herbert W. 2003. “The Globalization of Rhetoric and the Argument from Disciplinary Consequences.” Poroi 2. https://doi.org/10.13008/2151-2957.1049
Tomczak-Boczko, Justyna, Klaudia Gołębiowska, and Maciej Górny. 2023. “Who Is a ‘True Refugee’? Polish Political Discourse in 2021–2022.” Discourse Studies 25: 799–822. https://doi.org/10.1177/14614456231187488
Tracy, Karen. 2001. “Discourse Analysis in Communication.” In: The Handbook of Discourse Analysis, ed. Deborah Schiffrin, Deborah Tannen and Heidi E. Hamilton, 725–750. Malden, MA: Blackwell.
Tuomela, Raimo. 2013. Social Ontology: Collective Intentionality and Group Agents. Oxford: Oxford University Press.
Wodak, Ruth. 2001. “The Discourse-historical Approach.” In: Methods of Critical Discourse Analysis, ed. Ruth Wodak and Michael Meyer, 63–94. London: Sage.
Wylęgalski, Adam. 2019. Solidarity-based versus Liberal Poland: Jaroslaw Kaczynski’s Discourse of Thin-centered Populism in the Light of Norman Fairclough’s Critical Discourse Analysis. MA thesis, University of Tartu.
Žagar, Igor. 2010. “Topoi in Critical Discourse Analysis.” Lodz Papers in Pragmatics 6: 3–27. https://doi.org/10.2478/v10016-010-0002-1
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Res Rhetorica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
