Źródła perswazji. Ethos i pathos w retoryce Wołodymyra Zełenskiego

Autor

  • Barbara Sobczak Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

DOI:

https://doi.org/10.29107/rr2025.1.7

Słowa kluczowe:

retoryka, etos, patos, Wołodymir Zełenski, wiarygodność, emocje

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza środków etycznych i patetycznych w retoryce prezydenta Ukrainy, Wołodymyra Zełenskiego. Analizie poddano 28 przemówień wygłoszonych w pierwszych stu dniach wojny rosyjsko-ukraińskiej przed parlamentami i zgromadzeniami narodowymi różnych państw. Wyniki badań pokazują, że retoryka Zełenskiego nastawiona jest na wzbudzanie pięciu afektów: strachu, współczucia, gniewu, wstydu i smutku, a wiarygodność mówcy, budowana zarówno w mowie, jak i poza nią, oparta jest na kompetencji, zaufaniu i podobieństwie do odbiorcy.

Pobrania

Statystyki pobrań niedostępne.

Biogram autora

  • Barbara Sobczak - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

    Adiunkt w Zakładzie Retoryki, Pragmalingwstyki i Dziennikarstwa IFP UAM. Zajmuje się retoryką, teorią komunikacji językowej, analizą konwersacji i dyskursu medialnego. Autorka książki „Wywiad telewizyjny na żywo. Charakterystyka gatunku” (Poznań 2006), a także artykułów podejmujących problematykę języka mediów i retoryki dyskursu publicznego. Współredaktor tomów: Perspektywy polskiej retoryki (Poznań 2007), Retoryka i etyka (Poznań 2009), Dydaktyka retoryki (Poznań 2011). Współautorka kilku słowników. Prowadzi zajęcia i warsztaty z retoryki i erystyki, komunikowania interpersonalnego i językoznawstwa praktycznego. Wykładała gościnnie między innymi na Państwowym Pomorskim Uniwersytecie im. M.W. Łomonosowa w Archangielsku, Irkuckim Państwowym Uniwersytecie Lingwistycznym i Uniwersytecie Karola w Pradze. Współpracowała z Akademią Telewizyjną TVP, analizując programy informacyjne, i z Zeszytami Telewizyjnymi. Jest sekretarzem Zespołu Kultury Żywego Słowa Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN.

Bibliografia

Aronson, Elliot. 2001. Człowiek istota społeczna. Tłum. Józef Radzicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Arystoteles, 2004. Retoryka. Retoryka dla Aleksandra, Poetyka. Tłum. Henryk Podbielski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Baumeister, Roy F., Kathleen D. Vohs, C. Nathan DeWall, i Liqing Zhang. 2007. “How Emotion Shapes Behavior. Feedback, Anticipation, and Reflection, Rather than Direct Causation”. Personality and Social Psychology Review 11 (2): 167–203. DOI: https://doi.org./10.1177/1088868307301033.

Burke, Kenneth. 1969. A Rhetoric of Motives. Berkley and Los Angeles: University of California Press.

Cialdini, Robert. 2000. Wywiaranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Tłum. Bogdan Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Dąbrowski, Andrzej. 2012. „Wpływ emocji na poznawanie”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 3 (83): 315-335.

Doliński, Dariusz, i Tomasz Grzyb. 2022. Sto technik wpływu społecznego. Sopot: Smak słowa.

Dyoniziak, Jolanta, i Joanna Koswenda. 2022. „Destrukcja wizerunku publicznego w dyskursie. Rola argumentum ad hominem w komentarzach internautów dotyczących polskiej pisarki Olgi Tokarczuk” Res Rhetorica 9(2): 84-100. DOI: https://doi.org/10.29107/rr2022.2.5.

Ekman, Paul, i Wallace V. Friesen. 1978. Facial Action Coding System: A Technique for the Measurement of Facial Movement. California, CA: Consulting Psychologists Press, Palo Alto.

Ekman, Paul, Wallace V. Friesen, I Hager Joseph C. 2002. Facial Action Coding System. Manual and Investigator’s Guide. Salt Lake City, UT: Research Nexus.

Ekman, Paul. 1993. „Facial Expression and Emotion”. American Psychologist 48(4): 384-392.

Ekman, Paul. 2003. Emocje ujawnione. Tłum. Wojciech Białas. Gliwice: Wydawnictwo Helion.

Ekman, Paul. 2007. Emotions Revealed. Recognizing Faces and Feelings to Improve Communication and Emotional Life. New York: Henry Hold and Company.

Frijda, Nico H. 1989. „Prawa emocji”. Nowiny Psychologiczne: 2 (61): 24–49.

Frijda, Nico H. 2002a. „Emocje są funkcjonalne – na ogół”. W Natura emocji – podstawowe zagadnienia, red. Paul Ekman, Richard J. Davidson, 102-111. Tłum. Bogdan Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Frijda, Nico H. 2002b. „Różnorodność afektu: emocje i zdarzenia, nastroje i sentymenty”. W: Natura emocji – podstawowe zagadnienia, red. Paul Ekman, Richard J. Davidson, 56-62. Tłum. Bogdan Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Głos, Aleksandra, i Wojciech Załuski. 2016. „Emocje negatywne a racjonalność decyzji”. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce LX: 7-33.

Goffmann, Erving. 2008. Człowiek w teatrze życia codziennego. Tłum. Helena Datner-Śpiewak i Paweł Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.

Izard, Caroll E., Robin R. Huebner, Douglas Risser, i Linda M. Dougherty. 1980. “The Young Infant's Ability to Produce Discrete Emotion Expressions”. Developmental Psychology 16 (2): 132-140.

Izard, Carroll E. 1979. Maximally Discriminative Facial Movement Coding System. Delaware: University of Delaware.

Kring, Ann M., i Denise M. Sloan. 2007. „The Facial Expression Coding System (FACES): Development, Validation, and Utility”. Psychological Assessment 19 (2): 210–224.

Kuczera, Łukasz. 2022. „Victor Orban o Wołodymyrze Zełenskim. Chciał błysnąć, a zaliczył wpadkę”. Do Rzeczy. https://wiadomosci.wp.pl/viktor-orban-zaatakowal-wolodymyra-zelenskiego-za-liczyl-przy-tym-duza-wpadke-6751725406153632a.

Kwintylian, Marek F. 2012. Kształcenie mówcy, ks. VIII 6- XII. Tłum. Stanisław Śnieżewski. Kraków: Księgarnia Akademicka.

McCroskey, James C. 1996. “Scales for the Measurement of Ethos”. Speech Monographs, 33: 65-72.

Nęcki, Zbigniew. 1996. Komunikacja międzyludzka. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.

Nozick, Robert, 1990. The Examined Life: Philosophical Meditations. New York: Simon & Schuster.

Pandzic, Igor S., Robert Forchheimer, red. 2003. MPEG-4 Facial Animation: The Standard, Implementation and Applications. Chennai: John Wiley & Sons.

Petty, Richard E., i John T. Cacioppo. 1986. “The Elaboration Likelihood Model of Persuasion”. Advances in Experimental Social Psychology 19: 123-205.

Rank, Hugh. 1984. The pep talk. How to Analyze Political Language. Park Forest: Counter-Propaganda Press.

Rogacin, Wojciech. 2022. Zełenski. Biografia. Warszawa: Wielka Litera.

Siegień, Paulina. 2022. „Zełenski nie jest bez skazy, ale to on jest dziś przywódcą wolnego świata”. Krytyka Polityczna; https://krytykapolityczna.pl/swiat/zelenski-nie-jest-bez-skazy-ale-to-on-jest-dzis-przywodca-wolnego-swiata/

Sobczak, Barbara. 2018. Retoryka telewizji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Sobczak, Barbara.2015. „Wokół źródeł ethosu”. Forum Artis Rhetoricae, t. 4, s. 74-90.

The Associated Press. 2022. Live updates: Zelenskyy Declines US offer to Evacuate Kyiv. https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-united-nations-kyiv-6ccba0905f1871992b93712d3585f548.

Wasilewski, Jacek, i Adam Skibiński. 2008. Prowadzeni słowami. Warszawa: Wydawnictwo Difin.

Wehrle, Thomas, Susanne Kaiser, Susanna Schmidt, i Klaus Scherer. 2000. “Studying the Dynamics of Emotional Expression Using Synthesized Facial Muscle Movements”. Journal of Personality and Social Psychology 78(1): 105-119.

Whitehead, Laurence. 1968. “Factors of Source Credibility”. Quarterly Journal of Speech 54: 59-63.

Witek-Mioduszewska, Katarzyna. 2022. „Emocje oraz ich wpływ na proces podejmowania decyzji. Badania własne z zakresu prawa rodzinnego”. W Emocje i motywacja w prawie. Wybrane aspekty, redakcja Julia Stanek, 75-93. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.

Zieliński, Piotr. 2023. „Genialne przemówienia Zełenskiego, które przejdą do historii. Kto mu je pisze?”. Press 9-10; https://www.press.pl/tresc/75343,genialne-przemowienia-zelenskiego_-kto-re-przejda-do-historii_-kto-mu-je-pisze

Pobrania

Opublikowane

30-03-2025

Jak cytować

Sobczak, Barbara. 2025. “Źródła Perswazji. Ethos I Pathos W Retoryce Wołodymyra Zełenskiego”. Res Rhetorica 12 (1): 109-31. https://doi.org/10.29107/rr2025.1.7.