Źródła perswazji. Ethos i pathos w retoryce Wołodymyra Zełenskiego
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2025.1.7Słowa kluczowe:
retoryka, etos, patos, Wołodymir Zełenski, wiarygodność, emocjeAbstrakt
Celem artykułu jest analiza środków etycznych i patetycznych w retoryce prezydenta Ukrainy, Wołodymyra Zełenskiego. Analizie poddano 28 przemówień wygłoszonych w pierwszych stu dniach wojny rosyjsko-ukraińskiej przed parlamentami i zgromadzeniami narodowymi różnych państw. Wyniki badań pokazują, że retoryka Zełenskiego nastawiona jest na wzbudzanie pięciu afektów: strachu, współczucia, gniewu, wstydu i smutku, a wiarygodność mówcy, budowana zarówno w mowie, jak i poza nią, oparta jest na kompetencji, zaufaniu i podobieństwie do odbiorcy.
Pobrania
Bibliografia
Aronson, Elliot. 2001. Człowiek istota społeczna. Tłum. Józef Radzicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Arystoteles, 2004. Retoryka. Retoryka dla Aleksandra, Poetyka. Tłum. Henryk Podbielski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Baumeister, Roy F., Kathleen D. Vohs, C. Nathan DeWall, i Liqing Zhang. 2007. “How Emotion Shapes Behavior. Feedback, Anticipation, and Reflection, Rather than Direct Causation”. Personality and Social Psychology Review 11 (2): 167–203. DOI: https://doi.org./10.1177/1088868307301033.
Burke, Kenneth. 1969. A Rhetoric of Motives. Berkley and Los Angeles: University of California Press.
Cialdini, Robert. 2000. Wywiaranie wpływu na ludzi. Teoria i praktyka. Tłum. Bogdan Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Dąbrowski, Andrzej. 2012. „Wpływ emocji na poznawanie”. Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 3 (83): 315-335.
Doliński, Dariusz, i Tomasz Grzyb. 2022. Sto technik wpływu społecznego. Sopot: Smak słowa.
Dyoniziak, Jolanta, i Joanna Koswenda. 2022. „Destrukcja wizerunku publicznego w dyskursie. Rola argumentum ad hominem w komentarzach internautów dotyczących polskiej pisarki Olgi Tokarczuk” Res Rhetorica 9(2): 84-100. DOI: https://doi.org/10.29107/rr2022.2.5.
Ekman, Paul, i Wallace V. Friesen. 1978. Facial Action Coding System: A Technique for the Measurement of Facial Movement. California, CA: Consulting Psychologists Press, Palo Alto.
Ekman, Paul, Wallace V. Friesen, I Hager Joseph C. 2002. Facial Action Coding System. Manual and Investigator’s Guide. Salt Lake City, UT: Research Nexus.
Ekman, Paul. 1993. „Facial Expression and Emotion”. American Psychologist 48(4): 384-392.
Ekman, Paul. 2003. Emocje ujawnione. Tłum. Wojciech Białas. Gliwice: Wydawnictwo Helion.
Ekman, Paul. 2007. Emotions Revealed. Recognizing Faces and Feelings to Improve Communication and Emotional Life. New York: Henry Hold and Company.
Frijda, Nico H. 1989. „Prawa emocji”. Nowiny Psychologiczne: 2 (61): 24–49.
Frijda, Nico H. 2002a. „Emocje są funkcjonalne – na ogół”. W Natura emocji – podstawowe zagadnienia, red. Paul Ekman, Richard J. Davidson, 102-111. Tłum. Bogdan Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Frijda, Nico H. 2002b. „Różnorodność afektu: emocje i zdarzenia, nastroje i sentymenty”. W: Natura emocji – podstawowe zagadnienia, red. Paul Ekman, Richard J. Davidson, 56-62. Tłum. Bogdan Wojciszke. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Głos, Aleksandra, i Wojciech Załuski. 2016. „Emocje negatywne a racjonalność decyzji”. Zagadnienia Filozoficzne w Nauce LX: 7-33.
Goffmann, Erving. 2008. Człowiek w teatrze życia codziennego. Tłum. Helena Datner-Śpiewak i Paweł Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Izard, Caroll E., Robin R. Huebner, Douglas Risser, i Linda M. Dougherty. 1980. “The Young Infant's Ability to Produce Discrete Emotion Expressions”. Developmental Psychology 16 (2): 132-140.
Izard, Carroll E. 1979. Maximally Discriminative Facial Movement Coding System. Delaware: University of Delaware.
Kring, Ann M., i Denise M. Sloan. 2007. „The Facial Expression Coding System (FACES): Development, Validation, and Utility”. Psychological Assessment 19 (2): 210–224.
Kuczera, Łukasz. 2022. „Victor Orban o Wołodymyrze Zełenskim. Chciał błysnąć, a zaliczył wpadkę”. Do Rzeczy. https://wiadomosci.wp.pl/viktor-orban-zaatakowal-wolodymyra-zelenskiego-za-liczyl-przy-tym-duza-wpadke-6751725406153632a.
Kwintylian, Marek F. 2012. Kształcenie mówcy, ks. VIII 6- XII. Tłum. Stanisław Śnieżewski. Kraków: Księgarnia Akademicka.
McCroskey, James C. 1996. “Scales for the Measurement of Ethos”. Speech Monographs, 33: 65-72.
Nęcki, Zbigniew. 1996. Komunikacja międzyludzka. Kraków: Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu.
Nozick, Robert, 1990. The Examined Life: Philosophical Meditations. New York: Simon & Schuster.
Pandzic, Igor S., Robert Forchheimer, red. 2003. MPEG-4 Facial Animation: The Standard, Implementation and Applications. Chennai: John Wiley & Sons.
Petty, Richard E., i John T. Cacioppo. 1986. “The Elaboration Likelihood Model of Persuasion”. Advances in Experimental Social Psychology 19: 123-205.
Rank, Hugh. 1984. The pep talk. How to Analyze Political Language. Park Forest: Counter-Propaganda Press.
Rogacin, Wojciech. 2022. Zełenski. Biografia. Warszawa: Wielka Litera.
Siegień, Paulina. 2022. „Zełenski nie jest bez skazy, ale to on jest dziś przywódcą wolnego świata”. Krytyka Polityczna; https://krytykapolityczna.pl/swiat/zelenski-nie-jest-bez-skazy-ale-to-on-jest-dzis-przywodca-wolnego-swiata/
Sobczak, Barbara. 2018. Retoryka telewizji. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Sobczak, Barbara.2015. „Wokół źródeł ethosu”. Forum Artis Rhetoricae, t. 4, s. 74-90.
The Associated Press. 2022. Live updates: Zelenskyy Declines US offer to Evacuate Kyiv. https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-europe-united-nations-kyiv-6ccba0905f1871992b93712d3585f548.
Wasilewski, Jacek, i Adam Skibiński. 2008. Prowadzeni słowami. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Wehrle, Thomas, Susanne Kaiser, Susanna Schmidt, i Klaus Scherer. 2000. “Studying the Dynamics of Emotional Expression Using Synthesized Facial Muscle Movements”. Journal of Personality and Social Psychology 78(1): 105-119.
Whitehead, Laurence. 1968. “Factors of Source Credibility”. Quarterly Journal of Speech 54: 59-63.
Witek-Mioduszewska, Katarzyna. 2022. „Emocje oraz ich wpływ na proces podejmowania decyzji. Badania własne z zakresu prawa rodzinnego”. W Emocje i motywacja w prawie. Wybrane aspekty, redakcja Julia Stanek, 75-93. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Zieliński, Piotr. 2023. „Genialne przemówienia Zełenskiego, które przejdą do historii. Kto mu je pisze?”. Press 9-10; https://www.press.pl/tresc/75343,genialne-przemowienia-zelenskiego_-kto-re-przejda-do-historii_-kto-mu-je-pisze
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Res Rhetorica
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
