Pismo w służbie pamięci. O roli mneme w Obronie Palamedesa Gorgiasza z Leontinoi

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest paragraf 30 z epidejktycznej mowy Gorgiasza Obrona Palamedesa (B 11a w: Die Fragmente der Vorsokratiker (1956, 291), w którym występuje rzeczownik μνήμη („pamięć”). Dzięki kontekstualnej analizie filologicznej Autorowi udaje się ustalić pełen zakres semantyczny mneme oraz określić rolę, jaką pełni ona w tym passusie (B 11a, w. 188-198). Tytułowy bohater mowy, Palamedes, broniąc się przed fałszywym oskarżeniem, jako argument przemawiający za jego niewinnością przedstawia swoje wynalazki. Jednym z najważniejszych jest pismo, któremu mneme – „pamięć” powierza przechowywane informacje, stając się jego powiernikiem. Na podstawie szczegółowej analizy kontekstowej można przekonująco wnioskować, iż właściwym znaczeniem mneme jest w badanym miejscu „intelektualna umiejętność, władza” gromadzenia, porządkowania i przechowywania wiadomości, rozumiana jako „rezerwuar” zapamiętanych faktów i zdarzeń. Prawdziwym zaś gwarantem ich zachowania w niezmienionej formie jest właśnie pismo, które w ten sposób staje się strażnikiem „pamięci”, co więcej, jako jej powiernik zdejmuje z niej ‘dokuczliwy’ nadmiar informacji i przez to czyni ją zregenerowaną, sprawną i gotową do zdobywania przez człowieka nowych informacji i wiedzy.