Potencjał retoryczny gatunku
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2022.2.6Słowa kluczowe:
potencjał gatunku, genologia retoryczna, krytyka retoryczna, gatunek, retorykaAbstrakt
Artykuł dotyczy refleksji nad naturą gatunku. Osadzony jest w ramach współczesnej genologii retorycznej jako podejścia badawczego usytuowanego obok genologii lingwistycznej, literaturoznawczej i medialnej, które operuje siatką własnych kategorii badawczych. Odnosi się do krytyki retorycznej jako metody badania artefaktów w przestrzeni komunikacyjnej. Kluczową kategorią, będącą przedmiotem rozważań jest potencjał retoryczny gatunku jako narzędzia komunikowania i możliwość jego odkrywania w krytycznej refleksji. Przedstawiono zarys krytyki retorycznej opartej na czterech wymiarach gatunku: komunikacyjno-teleologicznym, czasowo-przestrzennym, kompozycyjno-stylistycznym i dyskursywno-podmiotowym. Badanie polega na rozważeniu pytań właściwych dla każdego wymiaru dotyczących specyfiki wybranego gatunku. Artykuł przedstawia możliwości formułowania pytań wokół istotnych dla każdego obszaru kategorii.
Bibliografia
Antczak Frederick J., Eberly Rosa A., Winterowd W. Ross. 2006. “Composition”. W: Encyclopedia of Rhetoric, T. O. Sloane (red.). Oksford: Oxford University Press.
Artemeva Natasha, Freedman Aviva. 2015. Genre studies around the globe beyond the three traditions. Bloomington, IN: Trafford.
Artemeva Natasha. 2004. “Key Concepts in Rhetorical Genre Studies: An Overview”, Technostyle, t. 20, nr 1: 3–38.
Arystoteles. 2022. Retoryka. Retoryka dla Aleksandra Poetyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bachtin Michaił. 1986. Estetyka twórczości słownej, przeł. D. Ulicka, oprac. E. Czaplejewicz. Warszawa: PIW.
Balcerzan Edward. 2007. „Sytuacja gatunków”. W Polska genologia literacka, D. Ostaszewska, R. Cudak (red.), 114–136. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Balcerzan Edward. 2007a. „W stronę genologii multimedialnej”. W Polska genologia literacka, D. Ostaszewska, R. Cudak (red.), 269–297. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Barłowska Maria. 2008. „Amplifikacja retoryczna”. W Retoryka, M. Barłowska, A. Budzyńska-Daca, P. Wilczek (red.), 98–115. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Barłowska Maria. 2020. „Mowy „przy oddawaniu”, czyli o możliwych powinowactwach retorycznych gatunków”. Śląskie Studia Polonistyczne, nr 2 (16). DOI: https://doi.org/10.31261/SSP.2020.16.06
Bawarshi Anis S., Reif M.J. 2010. Genre: An Introduction to History, Theory, Research, and Pedagogy. Anderson, SC: Parlor Press and WAC Clearinghouse.
Bazerman Charles. 1997. “The life of genres, the life in the classroom”. W Genre and writing: Issues, arguments, alternatives, W. Bishop I H. Ostrom (red.), 19–26. Portsmouth, NH: Boynton/Cook.
Beale Walter H. 2011. “Decorum”. W Encyclopedia of Rhetoric and Composition. Communication from Ancient Times to the Information Age, T. Enos (red.). Londyn: Routledge.
Bendrat Anna. 2016. Mowa jest złotem. Amerykański prezydent i retoryka. Warszawa: IBL.
Bitzer Lloyd. F. 1968. “The Rhetorical Situation”, Philosophy and Rhetoric, z. 1: 1–14.
Black Edwin. 1978. Rhetorical Criticism: A Study in Method. Madison: University of Wisconsin Press.
Black Edwin. 1980. “A Note on Theory and Practice in Rhetorical Criticism”. Western Journal of Speech Communication 44: 331–336.
Bolecki Włodzimierz, Opacki Ireneusz, red. 2000. Genologia dzisiaj: praca zbiorowa. Warszawa: IBL.
Bourdieu Pierre. 1991. Language and symbolic power. Cambridge: Harvard University Press.
Budzyńska-Daca Agnieszka. 2015. Retoryka debaty. Wielkie debaty przedwyborcze 1995-2010. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Budzyńska-Daca Agnieszka. 2017. „Retoryka i jej narzędzia. Refleksja genologiczna”. W Powinowactwa retoryki, B. Sobczak (red.), 41-55. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Budzyńska-Daca Agnieszka. 2020. „Współczesna genologia retoryczna wobec tradycji klasycznej – wybrane zagadnienia”. W Dialog z Tradycją Tom VIII: Dziedzictwo antyczne i biblijne dziś, M. Puda-Blokesz i M. Ryszka-Kurczab (red.), 137-163. Kraków: Collegium Columbinum.
Campbell Karlyn, Kohrs i Jamieson, Kathleen Hall. 1978. “Form and genre in rhetorical criticism: An introduction”. W Form and genre: Shaping rhetorical action, K.K. Campbell, K.H. Jamieson (red.), 9–32. Falls Church, VA: Speech Communication Association.
Cudak Romuald (red.) 2009. Polska genologia: gatunek w literaturze współczesnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Fahnestock, Jeanne. 2011. “Arrangement”. W Encyclopedia of Rhetoric and Composition. Communication from Ancient Times to the Information Age, T. Enos (red.). Londyn: Routledge.
Foss Sonja. 2009. Rhetorical criticism. Exploration and Practice. Long Grove, IL: Waveland Press.
Fras Janina. 2005. Komunikacja polityczna. Wybrane zagadnienia gatunków i języka wypowiedzi. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Fras Janina. 2012. „Podejście genologiczne do jednostek i typów wypowiedzi w mediach”. W Quo vaditis? Interdyscyplinarne horyzonty nauk o mediach, T. Gackowski (red.), 121–148. Warszawa: Wydawnictwa UW.
Fras Janina. 2013. O typologii wypowiedzi medialnych i dziennikarskich. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Frow John. 2006. Genre, Londyn i Nowy Jork: Routledge.
Garver Eugene. 2009. “Aristotle on the Kinds of Rhetoric”, Rhetorica: A Journal of the History of Rhetoric, (27)1: 1–18.
Grzmil-Tylutki Halina. 2007. Gatunek w świetle francuskiej teorii dyskursu. Kraków: Universitas.
Jamieson Kathleen H. 1973. “Generic Constraints and the Rhetorical Situation”, Philosophy & Rhetoric, (6) 3: 166–168.
Jamieson Kathleen H., Stromer-Galley J. 2006. “Hybrid genres”. W Encyclopedia of Rhetoric, T.O. Sloane (red.). Oksford: Oxford University Press.
Jarvis Sharon E. i Peters John Durham, Walther Joseph B. 2006. "Audience". W Encyclopedia of Rhetoric, T.O. Sloane (red.). Oksford: Oxford University Press.
Jauss Hans Robert. 1972. „Historia literatury jako wyzwanie rzucone nauce o literaturze (fragmenty)”. Pamiętnik Literacki (63)4: 271-307.
Jolliffe David A. 2011. “Genre”. W Encyclopedia of Rhetoric and Composition. Communication from Ancient Times to the Information Age, T. Enos (red.). Londyn: Routledge.
Kennedy George A. 1999. Classical Rhetoric & Its Christian & Secular Tradition from Ancient to Modern Times. Chapel Hill, NC: University of North Carolina Press.
Kennedy George A.1963. The Art Of Persuasion In Greece. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Kennedy George. 1992. “A Hoot in the Dark: The Evolution of General Rhetoric”, Philosophy & Rhetoric, (25)1: 1-21.
Kinneavy James L. 1986. “Kairos: A Neglected Concept in Classical Rhetoric.” W Rhetoric and Praxis: The Contribution of Classical Rhetoric to Practical Reasoning, J. Dietz Moss (red.), 79–105. Washington, DC: Catholic University of America Press.
Kraus Jiří. 1992. “Promeny recnického stylu v ceštine”, Slovo a slovesnost, 53(1): 1–9.
Krzywy Roman. 2014. Poezja staropolska wobec genologii retorycznej. Wprowadzenie do problematyki. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
Lausberg H. 2002. Retoryka literacka. Podstawy wiedzy o literaturze, przekł., oprac. i wstęp A. Gorzkowski. Bydgoszcz: Homini.
Łukowska Aleksandra. 2020. „Retoryka współczesnego teatru improwizowanego. Krytyka gatunkowa formatu Harold”. Res Rhetorica 7 (3): 158-184. DOI: https://doi.org/10.29107/rr2020.3.11
Maingueneau Dominique. 2015. Dyskurs literacki. Pantropia i scena wypowiedzenia, przeł. H. Konicka. Warszawa: IBL.
Miller Carolyn R, Devitt Amy J., Gallagher Victoria J. 2018. “Genre: Permanence and Change”, Rhetoric Society Quarterly, (48) 3: 269-277. https://doi.org/10.1080/02773945.2018.1454194
Miller Carolyn. 1994. “Genre as social action”. W Genre and the new rhetoric, A. Freedman, P. Medway (red.), 23–42. Londyn: Taylor & Francis.
Nabiałek Zuzanna. 2021. Wideorecenzje filmów i seriali w serwisie YouTube z perspektywy retorycznej krytyki gatunkowej. Warszawa: Wydawnictwo Wydziału Polonistyki UW.
Narecki Krzysztof (red.) 1994. „Słownik terminów arystotelesowskich”. W Arystoteles. Dzieła wszystkie, t. 7. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Northrop Frye. 1957. Anatomy of Criticism Four Essays. Princeton University Press.
Ostaszewska Danuta i Cudak Romuald (red.) 2007. Polska genologia literacka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ostaszewska Danuta, Cudak Romuald (red.), 2008. Polska genologia lingwistyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ostaszewska Danuta, Przyklenk Joanna (red.), 2011. Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 4. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Ostaszewska Danuta, Przyklenk Joanna (red.), 2015. Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 5. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Ostaszewska Danuta (red.), 2000. Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 1, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Ostaszewska Danuta (red.), 2004. Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 2. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Ostaszewska Danuta (red.), 2007. Gatunki mowy i ich ewolucja, t. 3. Katowice: Wydawnictwo Gnome.
O'Sullivan Neil. 1992. Alcidamas, Aristophanes and the Beginnings of Greek Stylistic Theory. Stuttgart: Franz Steiner.
Paré Anthony. 2002. “Genre and identity: Individuals, institutions, and ideology”. W The rhetoric and ideology of genre, R. Coe, L. Lingard, T. Teslenko (red.), 57–71. Cresskill, NJ: Hampton Press.
Pepe Cristina. 2013. The Genres of Rhetorical Speeches in Greek and Roman Antiquity. Boston: Leiden.
Schryer Catherine F. 2002. “Genre and power: A chronotopic analysis”. W The rhetoric and ideology of genre, R. Coe, L. Lingard i T. Teslenko (red.). Cresskill, NJ: Hampton Press.
Schryer Catherine F. 2000. “Walking a fi ne line: Writing negative letters in an insurance company”. Journal of Business and Technical Communication, 14 (4): 445-497.
Smart Graham. 2006. Writing the economy: Activity, genre, and technology in the world of banking. Londyn: Equinox.
Sobczak Barbara. 2006. Wywiad telewizyjny na żywo. Charakterystyka gatunku. Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Sutton Jane. 2006. "Kairos". W Encyclopedia of Rhetoric, T. O. Sloane (red.). Oksford: Oxford University Press.
Swales John M. 1990. Genre analysis. English in academic and research settings, Cambridge: Cambridge University Press.
Tardy Christine. 2009. Building genre knowledge. West Lafayette, IN: Parlor Press.
Teslenko Tatiana. 2002. “Ideology and genre: Heteroglossia of Soviet Genre Theories”. W The rhetoric and ideology of genre, R. Coe, L. Lingard, T. Teslenko (red.). Cresskill, NJ: Hampton Press.
Trapani William C., Maldonado Chandra A. 2018. “Kairos: On the Limits to Our (Rhetorical) Situation”, Rhetoric Society Quarterly, (25) 1: 1-21.
Vatz R.E.. 1973. “The Myth of the Rhetorical Situation”, Philosophy and Rhetoric, 6: 154–161.
Wenzel Joseph W. 1992. „Perspectives on argument”. W Readings in argumentation, W.L. Benoit, D. Hample I P.J. Benoit (red.). 121-143. New York: Foris (Walter de Gruyter).
White Eric Charles. 1987. Kaironomia: On the Will-to-Invent. Ithaca, NJ: Cornell University Press.
Wierzbicka Anna. 1983. „Genry mowy”. W Tekst i zdanie, T. Dobrzyńska, E. Janus (red.).125-137. Wrocław: Ossolineum.
Witosz Bożena. 2005. Genologia lingwistyczna. Zarys problematyki. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Wojtak Maria. 2019. Wprowadzenie do genologii. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Wolny-Zmorzyński Kazimierz, Andrzej Kaliszewski, Wojciech Furman, red. 2006. Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Wolny-Zmorzyński Kazimierz, Jędrzej Morawiecki, Paweł Urbaniak, (red.) 2017. Gatunki dziennikarskie w Europie. Wstęp do genologii porównawczej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Worsowicz Monika. 2013. O „duchu stosowności”. Teoria retoryczna a współczesna praktyka medialna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Yates Joanne, Orlikowski Wanda. 2002. “Genre systems: Chronos and kairos in communicative interaction”. W The rhetoric and ideology of genre, R. Coe, L. Lingard, T. Teslenko (red.), 103–121. Cresskill, NJ: Hampton Press.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 "Res Rhetorica"
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.
