Dialektyka erystyczna jako sztuka unikania rozmówców nieadekwatnych

Autor

  • Bartosz Michał Hordecki Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa

DOI:

https://doi.org/10.29107/rr2021.2.7

Słowa kluczowe:

dialektyka erystyczna, zasady sztuki dyskusji, Arthur Schopenhauer

Abstrakt

Celem artykułu jest pogłębiona interpretacja poglądów Arthura Schopenhauera w odniesieniu do „sporu erystycznego”, postrzeganego przez filozofa jako najbardziej rozpowszechniona odmiana dyskusji. Lektura „Eristische Dialektik. Die Kunst Recht zu Behalten”, “Zur Logik und Dialektik” i „Die Welt als Wille und Vorstellung” pozwala stwierdzić, że według Schopenhauera spór powinien być przede wszystkim istotny poznawczo, co wymaga spełnienia przez interlokutorów warunków wstępnych, dotyczących wiedzy, uczciwości i rzetelności. Fundamentalną zasadą sztuki dyskusji jest właściwy dobór współdyskutantów i konsekwentne unikanie rozmów z każdym, kto dyskutować nie potrafi (o ile o wyborze interlokutora można decydować). W tekście wskazano, że Schopenhauer najprawdopodobniej traktował zasadę unikania rozmówców nieadekwatnych jako dyrektywę ogólną, odnoszącą się do wszelkich typów sporów. Ta interpretacja skutkuje pytaniem o możliwe aplikacje przywołanej zasady we współczesnych dyskursach liberalno-demokratycznych.

Biogram autora

Bartosz Michał Hordecki - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa

Bartosz Hordecki – doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce, doktor nauk prawnych, mgr filozofii, adiunkt na Wydziale Nauk Politycznych i Dziennikarstwa w Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Członek Rady Wykonawczej Komitetu Badawczego "Politics of Language" w ramach International Political Science Association.

Wybrane publikacje:

  1. B. Hordecki, Language Policies as an Instrument of Shaping and Rhetoricizing Mutual Relation in the Post-Soviet Region, “Przegląd Politologiczny” 2019, nr 2.
  2. B. Hordecki, W kwestii konfliktogennego potencjału pojęcia „Wielka Rewolucja Rosyjska”, w: B. Garczyk, P.P. Repczyński (red.), „Rok 1917 w Rosji. Carat – rewolucja – nowa rzeczywistość. Szkice i studia”, Toruń 2019.
  3. B. Hordecki, The Strategic Dimension of the Eristic Dialectic in the Context of the General Theory of Confrontational Acts and Situations, „Przegląd Strategiczny” 2018, nr 11.
  4. B. Hordecki B, Kilka uwag na temat tradycji i innowacji lingwistycznych w rosyjskich polemikach dotyczących kierunków imperialnej polityki językowej (XVIII–XIX wiek), „Sensus Historiae” 2018, nr 4.
  5. B. Hordecki, Retoryka w przestrzeni myśli ekonomicznej - "Teoria uczuć moralnych" Adama Smitha, w: A. Stelmach, T.R. Szymczyński, M. Walkowski (red.), Stosunki międzynarodowe w procesie zmian. International relations in the process of changes, Poznań 2018.
  6. B. Hordecki, Современные исследования политической коммуникации: границы когнитивного горизонта, „Медиалингвистика” 2018, t. 5, nr 2.
  7. B. Hordecki, Argumentacyjno-perswazyjny wymiar banicji arian z Polski, w: T. Kononiuk, K. Seroka (red.), „Idee reformacji w tradycji społeczno-politycznej od XVI do XXI wieku”, Warszawa 2018.
  8. B. Hordecki, What and Why is Missing in Theoretical and Practical Discourses on the So-Called „Hate Speech” Against the Roma Communities?, „Journal of Media Ethics” 2017, nr 4.
  9. B. Hordecki, „Freedom of speech” and „wolność słowa” – around some conceptual differences between the terms, "Media Law in the times of liquid modernity. Hot Topics in the European and Polish Media Law", Berlin 2017.
  10. B. Hordecki, Wokół politycznego wymiaru związków retoryki z logiką, w: B. Sobczak (red.), „Powinowactwa retoryki”, Poznań 2017.
  11. B. Hordecki, Проблемы исследований и образования в области политической коммуникации в свете основ теории риторики, „Век Информации” 2016, № 2.
  12. B. Hordecki, Tradycja retoryczna i hermeneutyczna jako źródła inspiracji w badaniach myśli politycznej i prawnej, w: „Między Klio a Themis. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Sobczakowi”, Warszawa-Poznań 2016.
  13. B. Hordecki, «Между риторикой и герменевтикой?» В поисках теоретико-методологического фундамента политической текстологии, w: А. Ю. Шутов, А. А. Ширинянц (red.), „S =CHOLA-2016 Политическая текстология и история идей”, Москва 2016.
  14. B. Hordecki, Motyw nieokreśloności Rosji jako element dziewiętnastowiecznych narracji politycznych, „Przegląd Politologiczny” 2016, nr 1.
  15. B. Hordecki, Od wielkich nadziei do wielkich rozczarowań. Przemiany wyobrażeń o Rosji przed i po Kongresie Wiedeńskim, w: A. Gulczyński (red.), „Wielkie nadzieje, wielkie rozczarowania. Ład wiedeński a europejska wspólnota”, Poznań 2016.
  16. B. Hordecki, Эристическа диалектика Артура Шопeнгауэра – возможности применения в пространстве современных исследований над политическим текстом, в: А. Ю. Шутов, А. А. Ширинянц (red.), „SCHOLA-2015. Материалы Третьей международной научной конференции «Политика в текстах — тексты в политике”. Москва 2015.
  17. B. Hordecki, “Hate speech on the Internet” – difficulties with an objectified defining of the concept, J. Sobczak, J. Skrzypczak (red.), „Professionalism in Journalism in the Era of New Media”, Berlin 2015.
  18. B. Hordecki, Contemporary research on hate speech in news websites’ comments from the perspective of Jürgen Habermas’s theory of knowledge, “Annales – Ser. hist. sociol.” 2014, no. 3.
  19. B. Hordecki, Wokół dyskusji nad ujednoliceniem szkolnej recepcji historii w Federacji Rosyjskiej, „Sensus Historiae. Studia Interdyscyplinarne” 2014, nr 3.
  20. B. Hordecki, „Lustracja”, „cenzura”, „amnestia”, w: M. Saryusz-Wolska, R. Traba (red.), „Modi Memorandi. Leksykon kultury pamięci”, Warszawa 2014.

Bibliografia

Arystoteles. 1988. Retoryka – Poetyka. Warszawa: PWN.

Arystoteles. 1990. „Topiki”. W Dzieła wszystkie, t. 1. Warszawa: PWN.

Buczyńska-Garewicz, Hanna. 2006. „Wstęp”. W W poszukiwaniu mądrości życia: Parerga i paralipomena. Drobne pisma filozoficzne, A. Schopenhauer, t. 2. Kęty: Wydawnictwo ANTYK.

Budzyńska-Daca, Agnieszka, Kwosek, Jacek. 2009. Erystyka czyli o sztuce prowadzenia sporów. Komentarze do Schopenhauera. Warszawa: PWN.

Budzyńska-Daca, Agnieszka. 2013. “Eristic and dispute – applications and interpretations.” Forum Artis Rhetoricae 2: 7-20.

Cartwright, David E. 2010. Schopenhauer. A Biography. New York: Cambridge University Press.

Dufour, Michele. 2014. “ISSA Proceedings 2014: Dialectic and eristic.” Rozenberg Quarterly. The Magazine. https://rozenbergquarterly.com/issa-proceedings-2014-dialectic-and-eristic/

Garewicz, Jan. 2012. „Wstęp”. W Świat jako wola i przedstawienie, A. Schopenhauer, t. I. Warszawa: PWN.

Hordecki, Bartosz. 2015. „Eristiczeskaja dialektika Artura Szopengauera – wozmożnosti primienienia w prostranstwie sowriemiennych issledowanij politiczeskich tekstow [„Dialektyka erystyczna Artura Schopenhauera – możliwości zastosowania w przestrzeni współczesnych studiów nad tekstem politycznym”]. SCHOLA-2015. Matieriały Trietiej mieżdunarodnoj naucznoj konfieriencji „Politika w tekstach – tieksty w politikie”, red. А. J. Szutow, А. А. Szirinianc. Moskwa: „Politiczeskaja enciklopiedia”.

Hordecki, Bartosz. 2018. “The strategic dimension of the eristic dialectic in the context of the general theory of confrontational acts and situations.” Przegląd Strategiczny 11: 19-26.

Kampka, Agnieszka. 2014. Debata publiczna. Zmiany społecznych norm komunikacji. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Kerferd, George B. 1999. The Sophistic Movement. Cambridge: Cambridge University Press.

Kochan, Marek. 2005. Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach. Kraków: Znak.

Kotarbiński, Tadeusz. 1973. „Przedmowa”. W Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów. Arthur Schopenhauer. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Kotarbiński, Tadeusz. 1993. Dzieła wszystkie. Ontologia, teoria poznania i metodologia nauki. Wrocław: PAN.

Kotarbiński, Tadeusz. 2003. Dzieła wszystkie. Prakseologia, t. 2. Wrocław: PAN.

Lemanski, Jens. 2018. „Logik und Eristische Dialektik”. W Schopenhauer Handbuch. Leben – Werk – Wirkung, red. D. Schubbe, M. Koßler, 160-169. Stuttgart: J. B. Metzler Verlag.

Lewiński, Piotr H. 2012. Neosofi styka. Argumentacja retoryczna w komunikacji potocznej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Min Liu. 2016. The New Art of Being Right: 38 Ways to Win an Argument in Today’s World. Cre-ate Space: Independent Publishing Platform.

Nehamas, Alexander. 1990. “Eristic, Antilogic, Sophistic, Dialectic: Plato’s Demarcation of Philosophy from Sophistry.” History of Philosophy Quarterly 7: 3-16.

Platon. Apologia, czyli Obrona Sokratesa. https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/obrona-sokratesa.pdf.

Schiappa, Edward. 1999. The Beginnings of Rhetorical Theory in Classical Greece. New Haven & London: Yale University Press.

Schiappa E. 2003. Protagoras and Logos. A Study in Greek Philosophy and Rhetoric. Columbia: University of South Carolina Press.

Schopenhauer, Arthur. 2004. W poszukiwaniu mądrości życia: parerga i paralipomena, t. 1. Kęty: Wydawnictwo ANTYK.

Schopenhauer, Arthur. 2006. W poszukiwaniu mądrości życia: parerga i paralipomena, t. 2. Kęty: Wydawnictwo ANTYK.

Schopenhauer, Arthur. 2012. „Przedmowa do wydania drugiego”. W Świat jako wola i przedstawienie, A. Schopenhauer, t. I. Warszawa: PWN.

Schopenhauer, Arthur. 2014. Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press.

Schopenhauer, Arthur. 2014a. Feministyka albo sztuka obchodzenia się z kobietami. Warszawa: Aletheia.

Walton, Douglas. 1998. The New Dialectic. Conversational Context of Argument. Toronto-Buffalo-London: University of Toronto Press.

Walton, Douglas. 1999. One-sided Arguments. A Dialectical Analysis of Bias. Albany: State University of New York Press.

Wicks, Robert, 2019, “Arthur Schopenhauer.” W The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (red.), https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/schopenhauer/.

Zimmer, Robert. 2018. „Akademische Karriere und das Verhältnis zur akademischen Philosophie”. W Schopenhauer Handbuch. Leben – Werk – Wirkung, red. D. Schubbe, M. Koßler, 13-18. Stuttgart: J. B. Metzler Verlag.

Ziomek, Jerzy. 1990. Retoryka opisowa. Wrocław: Ossolineum.

Pobrania

Opublikowane

2021-06-30

Jak cytować

Hordecki, Bartosz Michał. 2021. „Dialektyka Erystyczna Jako Sztuka Unikania rozmówców Nieadekwatnych”. "Res Rhetorica" 8 (2):118-29. https://doi.org/10.29107/rr2021.2.7.

Numer

Tom 8 Nr 2 (2021): Retoryka ekologii w kulturze wizualnej/ Rhetoric of Ecology in Visual Culture

Dział

Varia

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 "Res Rhetorica"

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj:   https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.