Śmierć prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza w nagłówkach polskich dzienników i tygodników

Autor

DOI:

https://doi.org/10.29107/rr2020.1.1

Słowa kluczowe:

retoryka nienawiści, mowa nienawiści, śmierć w mediach, emocjonalizacja w mediach

Abstrakt

W artykule poddano analizie polskie dzienniki i tygodniki traktujące o śmierci prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza i wydarzeniach z nią związanych. Oglądu materiału prasowego dokonano z perspektywy miejsc strategicznych w tekście prasowym, co pozwoliło ustalić strategie przedstawiania wydarzeń przez różne tytuły, sposób portretowania zmarłego, stopień emocjonalności oraz wskazać elementy retoryki nienawiści w przekazach prasowych. Właściwe analizy zostały poprzedzone obserwacjami dotyczącymi języka agresji i śmierci w mediach.

Bibliografia

Ariès, Philippe. 1992. Człowiek i śmierć, tłum. Eligia Bąkowska. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Ariès, Philippe. 2007. Rozważania o historii śmierci, tłum. Katarzyna Marczewska. Warszawa: Oficyna Naukowa.

Bauer, Zbigniew. 2009. Polskie fora internetowe. Przykład „mowy nienawiści” czy „mowy agresji”?, W Komunikowanie (się) w mediach elektronicznych. Język, edukacja, semiotyka, red. Mirosław Filiciak, Grzegorz Ptaszek, 46-59. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.

Bielewicz Michał i in. 2014. Mowa nienawiści. Raport z badań sondażowych. Warszawa. http://www.ngofund.org.pl/mowa-nienawisci-w-polsce-2014-transmisja-online/ [dostęp 05.05.2019]

Bon le, Gustave. 2012. Psychologia tłumu. Studium powszechnego umysłu. Gliwice: Sensus.

Bulandra, Adam, Jakub Kościółek, Mateusz Zimnoch. 2015. Mowa nienawiści w przestrzeni publicznej. Raport z badań prasy w 2014 roku. Kraków: Stowarzyszenie Interkulturalni PL.

Cialdini, Robert. 2011. Wywieranie wpływu na ludzi. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Ciesek, Bernadetta. 2018. Dyskurs dyskryminacji i tolerancji w przestrzeni publicznej współczesnej Polski (wartości, postawy, strategie). Katowice: Uniwersytet Śląski.

Cymanow-Sosin, Klaudia. 2018. „Mowa nienawiści – etyczne ramy komunikowania i podmiotowa odpowiedzialność wobec walczących słów”. Studia Medioznawcze 3: 117-126.

Czykwin, Elżbieta. 2007. Stygmat społeczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Dąbrowska, Anna. 1994. Eufemizmy współczesnego języka polskiego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Dębska, Hanna. 2013. Mowa nienawiści a wolność słowa w Internecie – w poszukiwaniu uniwersalnego rozwiązania. Uwagi na marginesie rozważań Jamesa Banksa. W Człowiek zalogowany. Od mowy nienawiści do integracji w sieci, red. Małgorzata Wysocka-Pleczyk, Beata Świeży, 8-17. Kraków: Biblioteka Jagiellońska.

Doliński, Dariusz. 2002. Ekspresja emocji. Emocje podstawowe i pochodne. W Psychologia: podręcznik akademicki. T.2, Psychologia ogólna, red. Jan Strelau. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Duszak, Anna. 1998. Tekst, dyskurs, komunikacja językowa. Warszawa: PWN.

Dziekan, Jacek. 2018. Od rytuału do konfliktu. Mediatyzacja żałoby posmoleńskiej. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.

Filiciak, Mirosław, Michał Danilewicz, Mateusz Halawa, Paweł Mazurek, Agata Nowotny. 2010. Młodzi i media. Nowe media a uczestnictwo w kulturze. Raport Centrum Badań nad Kulturą Popularną SWPS. Warszawa: SWPS, http://bi.gazeta.pl/im/9/7651/m7651709.pdf. [dostęp 5.05.2019].

Fras, Janina. 1999. Język propagandy politycznej. W Teoria i praktyka propagandy, red. Bogusława Dobek-Ostrowska, Janina Fras, Beata Ociepka, 84-110. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.

Gajda, Stanisław. 2002. Agresja językowa w stosunkach międzyludzkich. W Język narzędziem myślenia i działania: materiały z konferencji zorganizowanej z okazji 100-lecia „Poradnika Językowego”, red. Włodzimierz Gruszczyński, 59-66. Warszawa: Elipsa.

Głowiński, Michał. 2002. Mowa agresji. W Człowiek i agresja. Głosy o nienawiści i przemocy. Ujęcie interdyscyplinarne, red. Łada Jurasz-Dudzik, 259-272. Warszawa: Sic!.

Głowiński, Michał. 2007. „Retoryka nienawiści”. Nauka, 2: 19-27.

Grybosiowa, Antonina. 2002. Przełamywanie tradycji kulturowo-językowej w polszczyźnie medialnej. W Język w przestrzeni społecznej, red. Stanisław Gajda, Kazimierz Rymut, Urszula Żydek-Bednarczuk, 75-82. Opole: Uniwersytet Opolski, Opolskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Hukała, Dorota. 2010. Sposoby wyrażania emocji w nagłówkach prasowych w „Fakcie” i „Gazecie Wyborczej”. W Od miłości do nienawiści. Językowe mechanizmy kreowania emocji, red. Wioletta Kochmańska, Bożena Taras. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Janz, Arkadiusz, Jan Kocoń, Maciej Piasecki, Monika Zaśko-Zielińska. 2017. plWordNet as a Basis for Large Emotive Lexicons of Polish, 189-193, https://www.researchgate.net/publication/322684200_plWordNet_as_a_Basis_for_Large_Emotive_Lexicons_of_Polish (dostęp: 06.06.2019).

Jasielska, Aleksandra. 2015. „Prototypowy obraz pogardy w narracjach potocznych”. Socjolingwistyka 29: 207-218.

Jurasz-Dudzik, Łada (red.). 2002. Człowiek i agresja. Głosy o nienawiści i przemocy. Ujęcie interdyscyplinarne. Warszawa: Sic!

Juza, Marta. 2015. „Hejterstwo w komunikacji internetowej: charakterystyka zjawiska, przyczyny i sposoby przeciwdziałania”. Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja, 25: 27-50.

Kaczor, Monika. 2009. Estetyka słowa a kultura języka. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.

Kałużny, Łukasz. 2012. „Pomiędzy tabu a pornografią. Graficzne reprezentacje śmierci w prasie”. Kultura Popularna, 4 (34): 140-148.

Kamińska-Szmaj, Irena. 2000. Słowa na wolności: język polityki po 1989 roku: wypowiedzi, dowcip polityczny, słownik inwektyw. Wrocław: Europa.

Kamińska-Szmaj, Irena. 2007. Agresja językowa w życiu publicznym: leksykon inwektyw politycznych 1918-2000. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.

Kampka, Agnieszka. 2010. „W poszukiwaniu właściwych słów – mowy pogrzebowe po katastrofie smoleńskiej”. Forum Artis Rhetoricae, 1-2 (20-21): 6-21.

Karwat, Mirosław. 2007. O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Kita, Małgorzata. 2010. Język w mediach w kontekście kultury indywidualizmu. W Styl-dyskurs- media, red. Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz, 93-104. Łódź: Uniwersytet Łódzki.

Kita, Małgorzata. 2014. Szkic o dyskursie nienawiści. W Język nasz ojczysty. Zbiór studiów, red. Bożena Taras, 150-167. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski, s.150-167.

Klemensiewicz, Zenon. 1965. „Higiena językowego obcowania”. Język Polski, 45: 1-8.

Kłosińska, Katarzyna. 2016. Opozycja jako podstawowe tworzywo dyskursów politycznych. W Dyskurs i jego odmiany, red. Bożena Witosz, Katarzyna Sujkowska-Sobisz, Ewa Ficek, 113-120. Katowice: Uniwersytet Śląski.

Kövecses, Zoltán. 2006. Język, umysł, kultura. Praktyczne wprowadzenie, przeł. Anna Kowalcze-Pawlik, Magdalena Buchta. Kraków: Universitas.

Kowalski, Sergiusz, Magdalena Tulli. 2003. Zamiast procesu: raport o mowie nienawiści. Warszawa: W.A.B.

Krejtz, Krzysztof. 2012. Poziom kultury wypowiedzi internetowych i jego determinanty – wnioski z analizy treści wpisów polskich internautów. W Internetowa kultura obrażania?, red. Krzysztof Krejtz, 23-40. Warszawa: Interactive Advertising Bureau Polska, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Ośrodek Przetwarzania Informacji.

Lewandowski, Jan. F. 2013. Wojciech Korfanty. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.

Majewska, Małgorzata. 2005. Akty deprecjonujące siebie i innych. Studium pragmalingwistyczne. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.

Mateja, Magdalena. 2015. Między newsem a mitem. Prasa wobec śmierci polityka. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.

Naruszewicz-Duchlińska, Alina. 2015. Nienawiść w czasach internetu. Gdynia: Novae Res.

Naruszewicz-Duchlińska, Alina. 2018. Wykład inauguracyjny na temat problemów języka i komunikacji w internecie, w ramach konferencji z okazji Dnia Bezpiecznego Internetu. Warszawa https://www.youtube.com/watch?v=IY22Vnyh07o [dostęp 18.03.2019].

Niepytalska-Osiecka Anna. 2014. „O fejku, lajku i hejcie w polszczyźnie internetowej”. Język Polski, 94 (4): 343-352.

Nijakowski, Lech. M. 2008. Mowa nienawiści w świetle teorii dyskursu. W Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologii, red. Anna Horolets, 113-133. Toruń: Adam Marszałek.

Ostrowska, Antonina. 1997. Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa. Warszawa: IFiS PAN.

Ożóg, Kazimierz. 1981. „O współczesnych polskich wyrazach obraźliwych”. Język Polski, 61 (3-5): 179-187.

Pacuła, Jarosław. 2012. „Grafizacja i wizualizacja słowa w zapowiedziach medialnych”. Media i Społeczeństwo, (2): 74-93.

Peisert, Maria. 2004. Formy i funkcje agresji werbalnej. Próba typologii. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.

Peisert, Maria. 2005. „Leksyka wartościująca w konfliktowych strategiach komunikacyjnych”. Język a Kultura, 17: 289-296.

Piekot, Tomasz. 2006. Dyskurs polskich wiadomości prasowych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.

Pisarek, Walery. 1967. Poznać prasę po nagłówkach! Nagłówek wypowiedzi prasowej w oświetleniu lingwistycznym. Kraków: Ośrodek Badań Prasoznawczych RSW „Prasa”.

Pisarek, Walery. 2002. Nowa retoryka dziennikarska. Kraków: Universitas.

Płaneta, Paweł. 2011. „Dwie dekady wolności. Obraz Polski na łamach amerykańskich dzienników w latach 1989-2009”. Zeszyty Prasoznawcze, 3–4: 207–208.

Puzynina, Jadwiga. 1992. Język wartości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Puzynina, Jadwiga. 1997. Słowo – wartość – kultura. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.

Rogalska, Ewelina, Michał Urbańczyk. 2017. „Złożoność zjawiska mowy nienawiści w pozaprawnym aspekcie definicyjnym”. Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem, 39 (2) 117-135.

Sarna, Paweł. 2014. Habemus Papam. O języku nagłówków prasowych. W Od dziennikarstwa tradycyjnego do mobilnego, red. Marian Gierula, Marek Jachimowski, 67-76. Sosnowiec: Wyższa Szkoła Humanitas.

Skowronek, Bogusław. 2017. Hejt jako zjawisko lingwistyczno-medialne. Zarys problemu. W: Gatunki w mediach. Prace dedykowane Profesor Marii Wojtak, red. Iwona Hofman, Danuta Kępa-Figura, 181-190. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.

Smereka, Tomasz. 2005. „Agresja i życzliwość w kontekście zachowań komunikacyjnych”. Język a Kultura, 17: 69-80.

Taras, Bożena. 2013. Agresja. Studium semantyczno-pragmatyczne. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Tyc, Ewelina. 2019. Nieestetyczne zachowania jako technika autoprezentacji w mediach masowych. W Zielonogórskie seminaria językoznawcze, red. Magdalena

Steciąg, Monika Kaczor, 151-164. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.

Vovelle, Michael. 2004. Śmierć w cywilizacji Zachodu. Od roku 1300 po współczesność, tłum. Tomasz Swoboda, Diana Senczyszyn, Magdalena Sawiczewska-Lorkowska. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.

Warchala, Jacek. 2017. Emocjonalizacja informacji. W: Gatunki w mediach. Prace dedykowane Profesor Marii Wojtak, red. Iwona Hofman, Danuta Kępa-Figura, 107-130. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.

Wasilewski, Jacek. 2006. Retoryka dominacji. Warszawa: Wydawnictwo Trio.

Wieruszewski, Roman. i in. (red.). 2010. Mowa nienawiści a wolność słowa: aspekty prawne i społeczne, Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer Polska.

Winiewski Mikołaj i in. 2017. Mowa nienawiści, mowa pogardy. Raport z badania przemocy werbalnej wobec grup mniejszościowych. Warszawa: Fundacja Batorego. http://www.batory.org.pl/upload/files/pdf/MOWA_NIENAWISCI_MOWA_POGARDY_INTERNET.pdf [dostęp 10.05.2019 r.].

Witosz, Bożena. 2010. „O dyskursie wykluczenia i dyskursach wykluczonych z perspektywy lingwistycznej”. Tekst i dyskurs – Text und Diskurs, 9-25.

Witosz, Bożena. 2017. Czy „hejt” to problem genologiczny. W Gatunki w mediach. Prace dedykowane Profesor Marii Wojtak, red. Iwona Hofman, Danuta Kępa-Figura, 191-205. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.

Wojtak, Maria. 2010. Styl dziennikarstwa prasowego w perspektywie dyskursywnej. W Styl. Dyskurs. Media, red. Barbara Bogołębska, Monika Worsowicz, 81-91. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Zaśko-Zielińska, Monika. 2018. „Ocena stabilności ekspresywnej jednostek leksykalnych – propozycja opisu”. Orbis Linguarum, 51: 7-15.

Żydek-Bednarczuk, Urszula. 2005. Wprowadzenie do lingwistycznej analizy tekstu. Kraków: Universitas.

Pobrania

Opublikowane

2020-04-04

Jak cytować

Sarna, Paweł, i Ewelina Tyc. 2020. „Śmierć Prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza W nagłówkach Polskich dzienników I tygodników”. "Res Rhetorica" 7 (1). https://doi.org/10.29107/rr2020.1.1.