Książę Niccola Machiavellego jako przykład zastosowania toposu zakulisowości
DOI:
https://doi.org/10.29107/rr2019.1.6Abstrakt
Aby wyjaśnić fenomen popularności Księcia Niccola Machiavellego, należy wskazać na osobliwy sposób komunikowania się autora tego dzieła z czytelnikiem. Autor przedstawia siebie jako fachowca z dziedziny sztuki politycznej, za swoich czytelników zaś chce mieć jedynie tych, którzy, jak on, znają się na rzeczy. Charakterystyczny zimny i, z pozoru przynajmniej, nieozdobny styl, jakim posługuje się autor Księcia, podkreśla dodatkowo profesjonalny i nieosobisty stosunek pisarza do przedmiotu jego rozważań. W kategoriach teorii retorycznej taki sposób komunikowania się daje się opisać jako poszukiwanie okrężnych dróg do tego, co Kenneth Burke określał mianem konsubstancjacji retorycznej. Mówca stara się przemawiać do widowni w sposób charakterystyczny dla komunikacji zakulisowej, aby w ten sposób dać jej członkom poczucie uczestnictwa we wspólnocie fachowców, do której włączeni są przez podążanie za mistrzem w sztuce, który reprezentowany jest przez przemawiającego do nich autora Księcia. Z tego rodzaju komunikowaniem spotykamy się w dziejach kultury wszędzie tam, gdzie do głosu dochodzi element cyniczności, którego istotą jest właśnie ów zakulisowy sposób komunikacji. Znaleźć go można na przykład we fragmentach Wojny peloponeskiej Tukidydesa czy na kartach dialogów Platona, w których konfrontuje on moralizm Sokratesa z immoralizmem sofistów.
Pobrania
Bibliografia
Bernard z Clairvoux. 1992. O rozważaniu, tłum. Stanisław Kiełtyka SOCist. Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy.
Berne, Eric. 2004. W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich, tłum. Paweł Izdebski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Burke, Kenneth. 1945. A Grammar of Motives. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
Burke, Kenneth. 1969. Rhetoric of Motives. Los Angeles-Berkeley: University of California Press.
Capaci, Bruno. 2017. “The Counsel of the Fox. Examples of Counsel from the Commedia, Short Stories, Letters and Treatises”, Res Rhetorica 4(4): 2-11.
Czapińska, Marta. 2015. „Retoryka w służbie przywódcy politycznego”, Res Rhetorica 2(4): 19-29.
Epiktet. 1961. Diatryby. Encheridion, tłum. Leon Joachimowicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Goffman, Erving. 2000. Człowiek w teatrze życia codziennego, tłum. Helena Datner-Śpiewak, Paweł Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Guthrie, William Keith Chambers. 1971. The Sophists. London-New York-Melbourne: Cambridge University Press.
Hyde, Michael J. 1979. “Paradox: The Evolution of a Figure of Rhetoric” in Rhetoric 78: Proceedings of Theory of Rhetoric: An Interdisciplinary Conference, edited by Robert L. Brown, Jr., Martin Steinmann, Jr. Minneapolis: University of Minnesota Center for Advanced Studies in Language, Style, and Literary Theory.
Kotarbiński, Tadeusz. 1987. Pisma etyczne. Wrocław-Warszaw-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.
Kwintylian, Marek Fabiusz. 2012. O kształceniu mówcy, tłum. Stanisław Śnieżewski. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Machiavelli, Niccolo. 1972. „Książę”, tłum. Czesław Nanke. W: Wybór pism. Warszawa: PIW.
Platon. 1999. „Gorgiasz”, tłum. Władysław Witwicki. W: Dialogi. Kęty: Wydawnictwo Antyk.
Platon. 2010. Państwo, tłum. Władysław Witwicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rousseau, Jan Jakub. 1966. Umowa społeczna, tłum. Bohdan Strumiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Stevenson, Charles L. 2015. „Definicje perswazyjne”, tłum. Marcin Pietrzak. Studia z historii filozofii 2(6).
Stevenson, Charles L. 1944. Ethics and Language. New Haven, CT: Yale University Press.
Strauss, Leo. 1958. Thoughts on Machiavelli. Glencoe, Illinois: The Free Press.
Tukidydes. 1991. Wojna peloponeska, tłum. Kazimierz Kumaniecki. Wrocław: Zakład Naukowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Pobrania
Opublikowane
Licencja
Artykuły publikowane są na lincencji CC BY 4.0. Treść licencji jest dostępna tutaj: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
Artykuły opublikowane na licencji CC-BY (wersje postprint) mogą być udostępniane przez autorów każdemu, na dowolnej platformie lub za pośrednictwem dowolnego kanału komunikacyjnego pod warunkiem, że zostały przypisane do Res Rhetorica jako pierwotnego wydawcy.